____________
HOUSTON, Texas (NV) – Nhà
thơ Tô Thùy Yên, tác giả bài thơ “Chiều Trên Phá Tam Giang,” mà một phần của nó
được cố nhạc sĩ Trần Thiện Thanh phổ nhạc, vừa qua đời tối Thứ Ba, 21 Tháng
Năm, tại Houston, Texas, hưởng thọ 81 tuổi, ông Đinh Hiệt, con trai nhà thơ,
xác nhận với nhật báo Người Việt qua một tin nhắn.
Theo bài viết “Tuyển Tập Tô Thùy Yên” của tác giả Trần
Doãn Nho đăng trên nhật báo Người Việt hôm 10 Tháng Hai, nhà thơ Tô Thùy Yên
tên thật là Đinh Thành Tiên, sinh năm 1938 tại Gò Vấp, Gia Định. Học tại Gia Định
và Sài Gòn. Viết từ cuối thập niên 1950. Tại ngũ từ 1964 đến 1975. Tù Cộng Sản
13 năm. Tị nạn tại Hoa Kỳ từ 1993.
Vẫn theo tác giả Trần Doãn Nho, Tô Thùy Yên là một
trong những nhà thơ lớn của văn học miền Nam Việt Nam (1954-1975).
Bài thơ (được xem) như đầu tay của ông, “Cánh đồng, con
ngựa, chuyến tàu,” được sáng tác lúc ông còn là một thiếu niên.
“Thơ Tô Thùy Yên có rất nhiều khái niệm hoặc hình tượng
triết lý – lời thơ đôi khi bí hiểm, khó hiểu – thì đồng thời lại không thiếu những
hình ảnh hiện thực, có thể nói còn hiện thực hơn cả những nhà thơ hiện thực nhất,”
theo tác giả Trần Doãn Nho nhận xét.
Theo lyrikline.org, một trang mạng sưu tầm thi ca, nhà
thơ Tô Thùy Yên tốt nghiệp trung học Petrus Ký và Đại Học Văn Khoa Sài Gòn trước
năm 1975.
Theo nhà thơ Du Tử Lê viết trên blog của ông, thơ Tô
Thùy Yên bắt đầu xuất hiện trên báo chí từ năm ông 16 tuổi. Gia nhập nhóm Sáng
Tạo thành hình năm 1956, cộng tác đều đặn với nhiều tạp chí văn học ở miền Nam,
chủ trương nhà xuất bản văn học Kẻ Sĩ.
Đã xuất bản: Thơ Tuyển (một ấn bản tại Đức năm 1994, một
ấn bản tại Mỹ năm 1995), ThắpTạ (năm 2004).
Hồi đầu năm 2019, ông cho ra mắt “Tô Thùy Yên – Tuyển Tập
Thơ,” gồm 96 bài thơ, gộp lại những bài từ hai tập trước, cộng thêm một số bài
mới được tìm thấy và đưa vào sau này.
Vẫn theo tác giả Trần Doãn Nho, từ khi qua định cư tại
Hoa Kỳ, Tô Thùy Yên cư ngụ tại thành phố Houston, tiểu bang Texas.
Ông tiếp tục làm thơ và đi nhiều nơi tham gia các buổi
sinh hoạt văn học cũng như giới thiệu tập thơ đầu tiên của ông. Tuy nhiên,
trong những năm sau này, sức khỏe nhà thơ không được tốt, nên ông hiếm khi đi
đâu và ít thấy xuất hiện trước công chúng. Vào năm 2017, nhân dịp 30 Tháng Tư lần
thứ 42, đáp lời mời của trường đại học Yale University, muốn có tiếng nói của một
nhà thơ miền Nam Việt Nam, dù đi đứng khá khó khăn, ông đã cố gắng đến tham dự
và đọc thơ cùng với một số nhà thơ khác như Đinh Linh, Phan Nhiên Hạo, và Chân
Phương vào ngày 26 Tháng Tư, 2017.
Trong dịp này, ông cũng tham dự một buổi sinh hoạt đọc
thơ Tô Thùy Yên khác tại trung tâm Việt-Aids do nhóm văn nghệ sĩ Boston tổ chức
vào chiều tối ngày 28 Tháng Tư, 2017.
Hồi Tháng Hai, bà Huỳnh Diệu Bích, vợ ông, cho biết,
ông đang nằm tĩnh dưỡng ở bệnh viện sau một cơn đột quỵ. (Đ.D.)
Vô cùng thương tiếc sự ra đi vĩnh viễn của nhà thơ Tô Thùy Yên, xin ghi lại bài thơ “Ta Về” mà tôi yêu mến nhất trong gia tài sáng tác của ông.
ReplyDeleteBài thơ được viết sau khi tác giả ra tù lần thứ nhất (cuối năm 1985). Bài thơ khá dài, tổng cộng 124 câu. Chỉ mạn phép trích một số đoạn của bài thơ cho những ngậm ngùi số phận, vượt trèo qua những “truông cùng phá”, chạnh lòng trên hoang tàn đổ nát, mừng tủi với người xưa, và tự cởi bỏ những xích xiềng nặng trĩu tâm hồn:
… Ta về cúi mái đầu sương điểm
Nghe nặng từ tâm lượng đất trời
Cảm ơn hoa đã vì ta nở
Thế giới vui từ nỗi lẻ loi
Tưởng tượng nhà nhà đang mở cửa
Làng ta ngựa đá đã qua sông
Người đi như cá theo con nước
Trống ngũ liên nôn nả gióng mừng
Ta về như lá rơi về cội
Bếp lửa nhân quần ấm tối nay
Chút rượu hồng đây xin rưới xuống
Giải oan cho cuộc biển dâu này
Ta khóc tạ ơn đời máu chảy
Ruột mềm như đá dưới chân ta
Mười năm chớp bể mưa nguồn đó
Người thức mong buồn tận cõi xa
Ta về như hạt sương trên cỏ
Kết tụ sầu nhân thế chuyển dời
Bé bỏng cũng thì sinh, dị, diệt
Tội tình chi lắm nữa người ơi
…
Ta về như bóng ma hờn tủi
Lục lại thời gian kiếm chính mình
Ta nhặt mà thương từng phế liệu
Như từng hài cốt sắp vô danh
Ngồi đây nền cũ nhà hương hỏa
Đọc lại bài thơ thủa thiếu thời
Ai đó trong hồn ta thổn thức
Vầng trăng còn tiếc cuộc rong chơi
Ta về như hạc vàng thương nhớ
Một thủa trần gian bay lướt qua
Ta tiếc đời ta sao hữa hạn
Đành không trải hết được lòng ta.