Tiếng Sài Gòn

 

“Tiếng” bao gồm cả chữ và giọng nói. Nhiều bài viết về Tiếng Sài Gòn kể ra cả dọc những từ được coi là đặc thù của dân Sài Gòn, tôi thấy thế không đủ. 

Người Sài Gòn dùng cả “nghen” hay là “nha” ở cuối câu, để nhấn mạnh lời nhắn nhủ. “Nhớ đó nghen” hay “Nhớ nha” đều là tiếng Sài Gòn, nhưng người gốc miền Nam thì thích dùng “nghen”, gốc Bắc 54 thì hay nói “nha”. 

Dần dần, dân Sài Gòn dùng cả hai, “Đừng quên nghen!” hay “Đừng quên nha!” nghe đều mát ruột như nhau. 

Quan trọng ở giọng nói, hay còn gọi là cách phát âm. Cùng một câu chữ, người Sài Gòn nói nghe sẽ khác người Cần Thơ hay người Hà Nội sau này.

Tiếng Sài Gòn thành hình thế nào và từ bao giờ?

Ở mỗi nước, luôn có một nơi, đúng hơn một thành phố, nơi mà tiếng nói được coi là “chuẩn”, nhưng không có nghĩa là “đúng” nhất, mà là được người địa phương khắp nơi công nhận là dễ nghe nhất, nếu không kể tiếng của địa phương của mình. 

Nơi đó luôn luôn là thành phố lớn nhất, nơi quy tụ người từ khắp vùng miền. Trong quá trình hội nhập, tiếng địa phương - gồm cả từ ngữ lẫn giọng nói- của những người nhập cư sẽ dần dần chuyển hoá, vẫn giữ được những chữ được coi hay, trộn lẫn vào những chữ đang được dùng...

Trong tiếng Anh có từ “melting pot”, để chỉ nơi nhiều nhiều nền văn hoá hoà chảy vào nhau, để thành một nền văn hoá mới, với những đặc tính riêng. 

Nước Mỹ là một “melting pot”, mà tiêu biểu là New York City. 

Paris là “melting pot” của cả nước Pháp… 

Sài Gòn chính là “melting pot” của Việt Nam bây giờ, nơi quy tụ các đặc thù văn hoá khắp mọi miền đất nước, trong đó có cả tiếng nói.

Có lẽ, theo tôi, quá trình hình thành “tiếng Sài Gòn” thật sự khởi đầu từ năm 1954-55, cùng với sự thành hình của nước VNCH, thủ đô là Sài Gòn. 

Bên cạnh cuộc di cư vĩ đại của một triệu người miền Bắc vào Nam tìm tự do, cũng nhiều dân từ Lục tỉnh và miền Trung cũng tìm về thủ đô tìm cơ hội sống và vươn lên. 

Dân số Sài Gòn đang từ khoảng 1.2 triệu mau chóng tăng gấp đôi. Cùng với sự phát triển ồ ạt trên nhiều lãnh vực, từ thương mại, giáo dục, văn nghệ… tiếng Sài Gòn đã mau chóng thành hình. 

Tôi nhớ từ khoảng 1965 trở đi, “tiếng Sài Gòn” là một thực thể không thể chối cãi. 

Tuy giọng Bắc, giọng Nam, giọng Trung vẫn có thể phân biệt được, những vẫn là tiếng Sài Gòn.

( Sưu Tầm )