Để trả lời một câu hỏi

Huỳnh Duy Lộc
9 July at 06:12


Linh Phương và “Để trả lời một câu hỏi”
Một người bạn cùng lứa tuổi có nhận định về thơ và nhạc của một thời: “Bao nhiêu tương lai, mộng đẹp của biết bao thế hệ đã bị gãy đổ vì chiến tranh. Bao nhiêu bài hát, bài thơ nói lên những khía cạnh đau khổ của cuộc đời…” Thời kỳ những thanh, thiếu niên miền Nam có biết bao mộng đẹp cũng là thời kỳ đất nước chìm vào một cuộc chiến tranh tương tàn với biết bao đau thương, mất mát nên nhiều sáng tác thơ văn và âm nhạc đã thể hiện nỗi buồn của những người trẻ tuổi có biết bao ước mơ và hy vọng, nhưng phải đối mặt với thực tế khắc nghiệt đầy bất trắc.
Một bài thơ được nhiều người biết đến vào thời kỳ này là bài “Để trả lời một câu hỏi” của nhà thơ Linh Phương được nhạc sĩ Phạm Duy phổ nhạc thành ca khúc “Kỷ vật cho em” vào năm 1970. Nhạc sĩ Nam Lộc đã giới thiệu bài thơ “Để trả lời một câu hỏi” của Linh Phương: “Một trong những bài thơ rất nổi tiếng gây nhiều xúc động vì diễn tả thật gần tâm trạng của người vào sinh ra tử trong giai đoạn khốc liệt nhất của cuộc chiến tranh Việt Nam là bài “Để trả lời một câu hỏi “ của thi sĩ Linh Phương. Linh Phương cũng là một quân nhân Quân lực Việt Nam Cộng hòa. Ông đã nhờ nhà thơ Trần Dạ Từ phổ biến bài thơ này trên tờ báo Độc Lập vào năm 1970 để tặng một người con gái tên Hương… Bài thơ đã đi vào lòng người Việt chúng ta như một vết hằn không bao giờ có thể xóa được vì đây là bài thơ của một thế hệ, bài thơ của một giai đoạn lịch sử chẳng khác nào bài thơ “Màu tím hoa sim” của Hữu Loan”.
Nhà thơ Linh Phương cũng đã chia sẻ tâm tình của mình khi viết bài thơ này: “Những người cùng thế hệ đã có một thời tuổi trẻ yêu nhưng không dám yêu, và đã lỡ yêu thì yêu vội vàng, sợ không kịp cho nhau tình yêu khi mà cuộc chiến tranh vẫn hiện diện trong từng ngóc ngách quê hương...”

ĐỂ TRẢ LỜI MỘT CÂU HỎI
Em hỏi anh bao giờ trở lại
Xin trả lời mai mốt anh về
Không bằng chiến trận Pleime
Hay Đức Cơ – Đồng Xoài – Bình Giã
Anh trở về hàng cây nghiêng ngả
Anh trở về hòm gỗ cài hoa
Anh trở về bằng chiếc băng ca
Trên trực thăng sơn màu tang trắng
Mai trở về chiều hoang trốn nắng
Poncho buồn liệm kín hồn anh
Mai trở về bờ tóc em xanh
Vội vã chít khăn sô vĩnh biệt
Mai anh về em sầu thê thiết
Kỷ vật đây viên đạn màu đồng
Cho em làm kỷ niệm sang sông
Đời con gái một lần dang dở
Mai anh về trên đôi nạng gỗ
Bại tướng về làm gã cụt chân
Em ngại ngùng dạo phố mùa xuân
Bên người yêu tật nguyền chai đá
Thì thôi hãy nhìn nhau xa lạ
Em nhìn anh – ánh mắt chưa quen
Anh nhìn em – anh sẽ cố quên
Tình nghĩa cũ một lần trăng trối.

Nhạc sĩ Phạm Duy đã phổ nhạc bài thơ này thành ca khúc “Kỷ vật cho em”:
Em hỏi anh, em hỏi anh bao giờ trở lại
Xin trả lời, xin trả lời mai mốt anh về.
Anh trở lại có thể bằng chiến thắng Pleime,
Hay Đức Cơ, Đồng Xoài, Bình Giã,
Anh trở về anh trở về hàng cây nghiêng ngả
Anh trở về, có khi là hòm gỗ cài hoa,
Anh trở về trên chiếc băng ca
Trên trực thăng sơn màu tang trắng.
Em hỏi anh, em hỏi anh bao giờ trở lại
Xin trả lời xin trả lời mai mốt anh về.
Anh trở về chiều hoang trốn nắng
Poncho buồn liệm kín hồn anh
Anh trở về bờ tóc em xanh
Chít khăn sô lên đầu vội vã.. Em ơi!
Em hỏi anh. Em hỏi anh bao giờ trở lại
Xin trả lời, xin trả lời mai mốt anh về
Anh trở lại với kỷ vật viên đạn đồng đen
Em sang sông anh cho làm kỷ niệm
Anh trở về anh trở về trên đôi nạng gỗ
Anh trở về, anh trở về bại tướng cụt chân.
Em ngại ngùng dạo phố mùa xuân,
Bên nguời yêu tật nguyền chai đá.
Em hỏi anh, em hỏi anh bao giờ trở lại
Xin trả lời, xin trả lời mai mốt anh về
Anh trở về nhìn nhau xa lạ
Anh trở về dang dở đời em
Ta nhìn nhau ánh mắt chưa quen
Cố quên đi một lần trăn trối... Em ơi!
Em hỏi anh em hỏi anh bao giờ trở lại
Xin trả lời, xin trả lời mai mốt anh về...
Ca khúc ‘Kỷ vật cho em’ với giọng ca Thái Thanh:https://youtu.be/ZpcB0ZQWrug
Ca khúc ‘Kỷ vật cho em’ với giọng ca Khánh Ly: https://youtu.be/Iv3KUKrg8dI

Ảnh: Nhà thơ Linh Phương và nhạc phẩm “Kỷ vật cho em”