Nguyễn Mạnh Trinh
Nhân một ngày Từ phụ trước đây, chúng tôi đã đề cập đến lá thư của Tổng thống Barack Obama gửi cho hai cô con gái, khi ông đắc cử tổng thống và sửa soạn làm lễ đăng quang. Lần này, chúng tôi muốn đề cập tới một thi sĩ, tác giả của Of Thee I Sing một tập thơ cho con tràn đầy tình thương của người cha.
Tác giả Of Thee I Sing là nhà thơ-tổng thống Barack Obama, và tập thơ là một lá thư viết bằng ngôn ngữ thi ca gửi cho hai cô con gái của ông. Ông đã lấy đề tài từ 13 nhân vật vĩ đại trong lịch sử Hoa Kỳ mà ông muốn các con ông hiểu biết và học hỏi để noi gương theo. Thật ra, ông muốn mượn từ việc gửi thư cho con để biến thành những thông điệp gửi đến tất cả các học sinh cùng trang lứa với hai con của ông: Malia và Sasha. Trong tâm cảm tràn đầy tình phụ tử, những câu thơ ông viết tuy ngắn gọn đơn sơ nhưng chan chứa tình cảm của một khuôn mặt nhân vật tiêu biểu về chính trị và văn chương. Ở đây, hai vóc dáng: con người thi sĩ và con người chính khách trong cương vị người cha, đã hiện diện với những nét trong sáng nhất.
Cuốn sách có hình thức ra sao?
Of Thee I Sing: A Letter to my Daughter là một cuốn sách tranh khổ lớn được minh họa bởi họa sĩ Loren Long, được nhà xuất bản Random House phát hành qua công ty Alfred A. Knoft for Young Reader, ngày 16/10/2010, chỉ hai tuần sau ngày bầu cử của nhiệm kỳ thứ hai của Tổng thống Barack Obama. Hình bìa là chân dung hai người con gái của tổng thống và chú chó Bo đang dạo chơi trên cánh đồng.
Còn nội dung của tác phẩm thi ca này?
Đây là một bài thơ mà điệp khúc “Have I told you…” (Có phải cha đã từng nói với các con…) đã được sử dụng để bắt đầu cho một tưởng nhớ hoặc vinh danh những nhân vật lịch sử đã tạo nên nước Hoa Kỳ. Có 13 nhân vật được vinh danh với đầy đủ thành phần từ cựu tổng thống đến khoa học gia, từ nhạc sĩ đến họa sĩ, từ thể tháo gia đến các nhà tranh đấu cho nhân quyền, từ phi hành gia đến các nhà tư tưởng.
Bài thơ đã mở đầu với thi khúc như thế nào?
“Có phải cha đã từng nói gần đây
các con tuyệt vời ra sao?
âm thanh bước chân của các con
chạy tới từ xa
mang nhịp điệu khiêu vũ cho một ngày mới riêng cha
Nụ cười các con
Và ánh mặt trời tràn ngập căn phòng?”
Tình phụ tử thật là thắm thiết. Không có gì quý báu hơn tình cảm cha con, êm đềm và tươi sáng.
Và hình như tác giả đã vinh danh người đầu tiên là Georgia O’Keeffe, một họa sĩ nổi tiếng đã vẽ những bức tranh khổ lớn tuyệt mỹ về bông hoa, những khúc xương và vỏ cây mà bà đã nhìn thấy ở vùng SouthWest?
Đó là đoạn:
“Có phải cha đã từng nói
các con rất sáng tạo?
Một người phụ nữ tên Georgia O’Keeffe
Đi đến sa mạc và vẽ tranh
về hoa, xương xẩu và vỏ cây
Bà giúp chúng ta nhìn thấy cái đẹp vĩ đại
trong những điều nhỏ bé
Sự cứng cỏi của đá tảng và sự mềm mại của lông hồng.”
Tác giả vinh danh Albert Einstein, công dân Mỹ gốc Đức, người đã nhận giải Nobel về Khoa học và là giáo sư của Đại học Princeton nổi danh với thuyết Tương đối đã tạo thành công thức nổi tiếng về năng lượng, bằng những câu thơ như thế nào?
Nhà thơ tổng thống đã viết:
“Có phải cha đã từng nói
các con thật thông minh?
Đã tạo thành những ý tưởng lớn từ trí tưởng tượng
Một người tên Albert Einstein
Biến những hình ảnh trong tâm trí ông
thành những phát minh khoa học tân kỳ
thay đổi cả thế giới
bằng năng lượng và ánh sáng.”
Tác giả Barack Obama đã vinh danh Jackie Robinson, một cầu thủ base ball nổi danh đã chơi thể thao bằng cả tâm sức của mình và đã đoạt danh hiệu MVP (most valuable player) của National Leage’s năm 1949, bằng những câu thơ ra sao?
Đó là:
“Có phải cha đã từng nói
Các con rất can đảm?
Cầu thủ baseball tên Jackie Robinson
Cho chúng ta thấy tất cả
Làm sao biến sợ hãi
thành niềm kính trọng
Và niềm kính trọng
thành tình yêu thương
Anh đánh banh phong nhã và dũng mãnh
Của một con sư tử
Và mang những giấc mộng can trường cho
Những người đang ước mơ.”
Thi sĩ tổng thống đã vinh danh Sitting Bull là một y sĩ tài giỏi của bộ lạc Sioux và đồng thời cũng là người phát ngôn viên lãnh đạo quần chúng chống lại nhiều chính sách còn khiếm khuyết của hệ thống công quyền Hoa Kỳ. Ông đã nổi tiếng như cồn với cuộc chiến thắng Trung Tá George Amstrong Custer tại trận Battle of The Little Bighorn năm 1876. Những câu vinh danh ra sao trong đoạn thơ này:
“Có phải cha đã từng nói
Các con là những lương y?
Sitting Bull là một y sĩ Sioux
Người đã chữa lành những trái tim tan vỡ
Và làm tròn những bội ước
Ông đã nói
“chúng ta khác biệt nhau
là lẽ thông thường”
“cho hòa bình
không cần thiết phải phân biệt
giữa đại bàng hoặc quạ đen”
Mặc dù trong tù ngục
tâm hồn vẫn bay lên không
Và những đức tính khôn ngoan
Bao thế hệ sau còn ghi nhớ.”
Có cả một đoạn thơ vinh danh Billie Holliday. Billie Holliday là một ca sĩ nổi danh của Hoa Kỳ đã trình bày thật xuất thần những ca khúc như: What a Little Moonlight Can Do?, God Bless the Child, Summertimes, Stormy Weather. Thi sĩ Barack Obama đã viết:
“Có phải cha đã từng nói
Các con có khúc hát cho riêng mình?
Có nàng thiếu nữ tên Billie Holliday
Cài nụ hoa trắng lên mái tóc
nàng hát khúc blue tuyệt mỹ
vang vọng thế giới
làm quần chúng cảm xúc sâu lắng
và thêm một giai điệu
trong bản đồng tấu nhịp hoan ca.”
Thi sĩ tổng thống đã viết về Hellen Keller và vinh danh một người phụ nữ dù tàn tật nhưng đã dũng cảm làm một tác giả và một nhà tranh đấu và đã đoạt giải thưởng Presidential Medal of Freedom năm 1964:
“Có phải cha đã từng nói
Các con ý chí rất mạnh mẽ?
Người phụ nữ tên Hellen Keller
Chiến đấu trên con dường dài dằng dặc
câm lặng của bóng tối
mặc dù không thể nhìn và nghe
bà dạy cho chúng ta biết
nhìn ngắm và lắng nghe người khác
không chờ đón dễ dàng từ cuộc đời
Cho chúng ta lòng can đảm
để đối mặt với thử thách.”
Maya Lin là một kiến trúc sư nổi danh đồng thời cũng là một nghệ sĩ tài hoa đã thiết kế những công trình nghệ thuật như tượng đài tưởng niệm chiến tranh Việt Nam với bức tường bằng đá đen danh tiếng ghi danh tánh tất cả những chiến sĩ Hoa Kỳ đã hy sinh vì nước trong trận chiến. Thi sĩ tổng thống viết:
“Có phải cha đã từng nói với các con
vinh danh những người đã hy sinh
là linh thiêng trọng đại?
Người phụ nữ tên Maya Lin
Đã thiết kế tượng đài Việt Nam Veterans Memorial
Để tưởng niệm những người
dâng hiến đời mình trong chiến tranh
Và tượng đài Civil Rights Memorial
Tri ân những người
tranh đấu cho quyền bình đẳng
Bà mơ ước không gian
sẽ tràn đầy nghệ thuật
Để chúng ta bước quanh hòa mình vào
Gọi lại quá khứ
và hào hứng xây dựng tương lai.”
Thi sĩ Obama nêu gương một phụ nữ tên Jane Addams, là một nhà cải cách xã hội tận tâm trong công việc giúp đỡ trẻ em, diệt trừ nghèo đói và hoạt động cho hòa bình. Bà xây dựng Hull House, nhà định cư cho người nghèo được cả thế giới công nhận. Bà là người đàn bà thứ nhì đoạt giải Nobel Hòa Bình năm 1931.
“Có phải cha đã từng nói
Các con là những người tử tế?
Một phụ nữ Jane Addams nuôi ăn người nghèo đói
Và giúp đỡ họ kiếm việc làm
Bà rộng mở mọi cửa đóng
và mang hy vọng đến mọi người.
Khuyên dạy người trưởng thành
mời gọi trẻ em vui chơi nô đùa
Và mở toang tâm hồn mênh mông rộng khắp.”
Dr. Martin Luther King Jr là một mục sư đạo Baptist, là người lãnh đạo cuộc tranh đấu bất bạo động để thay đổi xã hội như là cuộc đình công Montgomery Bus Boycott và cuộc diễn hành cho bình đẳng năm 1963 ở Washington D.C. Ông được giải Nobel Hòa Bình năm 1964.
“Có phải cha đã từng nói
Các con sẽ không bỏ cuộc?
Khi bạo động bùng nổ trên đất nước chúng ta
Một người tên Martin Luther King Jr
Dạy cho chúng ta lòng trắc ẩn không lay chuyển
Ông mang lại cho chúng ta giấc mơ
Tất cả chủng tộc và tín ngưỡng
cùng đi, tay trong tay
Ông diễn hành và ông cầu nguyện
Và mỗi người trong thời gian ấy
Mở rộng tấm lòng
và thấy nảy mầm giấc mơ
Trong chúng ta.”
Neil Amstrong là phi hành gia và là người đầu tiên đã đáp lên mặt trăng với phi thuyền Apollo II. Tổng thống đã nhắc các con về nhân vật này:
“Có phải cha đã từng nói
Các con là những nhà thám hiểm?
Neil Amstrong là tên người đầu tiên
đặt chân lên mặt trăng
Ông ngắm nhìn thế giới
từ nơi xa vô tận
Và chúng ta nhìn ngắm ông bước ra vũ trụ
Tạo ra cho chúng ta đủ can đảm
tiếp tục cuộc hành trình
vĩ đại dũng cảm của chúng ta.”
Cesar Chavez là một nông gia đã lãnh đạo những cuộc tranh đấu bất bạo động để đòi hỏi quyền lợi và nhân phẩm cho những nông dân với phương cách biểu tình, bãi công, bãi thị… để thay đổi xã hội. Barack Obama viết:
“Có phải cha đã nói
Các con chính là nguồn hứng cảm?
Cesar Chavez bày tỏ
với những nông gia quyền lực của họ
Trong lúc họ cảm thấy chẳng có gì
dân chúng thì nghèo
nhưng làm việc lao khổ và yêu mến đất đai
Cesar biểu tình, cầu nguyện và đối thoại
Dân chúng lắng nghe với cả trái tim
Và diễn hành đòi quyền sống
“iSí se puede!” Cesar nói” vâng, chúng ta có thể.”
Abraham Lincoln là tổng thống thứ 16 của Hoa Kỳ. Ông làm tổng thống trong thời Nam Bắc chiến tranh và đã thống nhất đất nước năm 1865. Sau khi thắng trận ông tuyên bố tiêu hủy chế độ nô lệ. Ông là một nhà hùng biện với những bản diễn văn danh tiếng như bài Gettysburg Address tưởng niệm những chiến sĩ nằm xuống trong chiến tranh. Ông bị ám sát chết bởi John Wilkes Booth 5 ngày sau khi chiến tranh chấm dút.
“Có phải Cha đã từng nói
Các con là phần tử của đại gia đình?
Abraham Lincoln đã hiểu
Tất cả mọi người Hoa Kỳ
phải đồng lòng làm việc cùng nhau
Ông đã giữ cho đất nước thống nhất
Và hứa hẹn tự do
cho những nô lệ anh chị em.
Ông là người của quần chúng:
giản dị và rõ ràng
Đòi hỏi nhiều hơn nữa
Cho đất nước chúng ta
Và cư xử với nhau như huynh đệ một nhà.”
George Washington là tổng thống đầu tiên của Hoa Kỳ. Ông là chỉ huy của Continental Army trong cuộc chiến giành độc lập và là một đại biểu được bầu làm President của Constitutional Convention.
Tổng thống thứ 44 của Hoa Kỳ đã ca tụng vị tổng thống thứ nhất như sau:
“Có phải cha đã từng nói
Các con hãnh diện là công dân Hoa Kỳ?
Tổng thống đầu tiên của chúng ta,
George Washington
Tin tưởng vào tự do và công lý
Cho tất cả mọi người.
Những chiến sĩ chân đất không giày của ông
vượt qua những dòng sông buốt giá, rèn luyện từ bao giờ
Ông trợ giúp để hoàn thành
tư tưởng cho một quốc gia mới
Hùng cường, chân thực
Một đất nước của kỷ cương,
một đất nước cho mọi công dân”
Và đoạn kết của Of Thee I Sing
“Có phải cha đã từng nói với các con
Hoa Kỳ tạo thành
bởi mọi người của các thành phần?
Chúng ta là tất cả
mọi chủng tộc, tôn giáo và tín ngưỡng
Chúng ta từ bờ biển và từ non cao
cùng thắp ánh sáng chói lọi
Trao đổi món quà đồng bộ
và gửi đến chúng ta
sự can đảm để nâng đỡ người khác
cho tinh thần chiến đấu
làm việc và xây dựng tất cả những điều tốt lành
cho quốc gia chúng ta
Có phải cha đã từng nói
họ là một phần của các con?
Có phải cha đã nói
Các con là một phần của họ?
Và các con chính là tương lai?
Và cha đã từng nói với các con
Cha yêu các con?”
Những câu hỏi, hỏi không cần trả lời nhưng gợi lại nhiều liên tưởng biết bao. Thơ cho trẻ thơ , dù của tổng thống nhưng không có khẩu khí lãnh đạo. Ở trường hợp này con người thi sĩ đã lớn hơn con người chính khách!
Nguyễn Mạnh Trinh
No comments:
Post a Comment