TỪ HOUSTON NGHĨ VỀ 1 ĐIỀU ĐÃ MẤT

 __________________________

TRẦN BANG THẠCH

TỪ HOUSTON NGHĨ VỀ 1 ĐIỀU ĐÃ MẤT

Một ngày thượng tuần tháng 8, ông bạn từ Rạch Giá gởi email cho tôi với tấm ảnh gọi là Hòn Phụ Tử. Hình ảnh không giống với những gì tôi biết. Hôm đó tôi nhớ mình về nhà sau đúng 16 tiếng kéo cày trong sở làm. Trọn 1 đêm không ngủ cộng với 1 buổi sáng và 1 buổi trưa trong căn phòng làm việc dây điện chằn chịt, nút xanh, nút đỏ, máy móc chạy rì rì rè rè. Thường thì sau những ngày làm việc vừa dài, vừa căng thẳng như vậy, về tới nhà chỉ đọc lướt mấy cái email mới, rồi vội vã đi tắm và đi ngủ. Nhưng hôm đó nằm trên giường trằn trọc mãi, mắt nhắm mà tâm trí tỉnh bơ. Tôi trở lại màn hình in to cái Hòn-Phụ-Tử-Đã-Khác nầy. Cái khác rõ nhất là Hòn Phụ bây giờ là đống đá vụn. Chỉ còn 1 Hòn Tử đứng chơ  vơ một mình. Email nói lúc 3 giờ 45 phút ngày 9 tháng 8 năm 2006 Hòn Phụ đỗ; phần còn lại cao chừng 13 thước. Càng nhìn ảnh càng đau lòng. Không ngủ được. Hình như tôi đã thức theo cái tâm trạng vừa đau, vừa tiếc.

Không như miền Bắc hay miền Trung, nhiều danh lam thắng cảnh, đi hoài không xem hết, kể mãi cũng không xong. Thắng cảnh ở miền Nam đếm không đủ 5 đầu ngón tay. Núi Sam Châu Đốc, Hòn Phụ Tử Hà Tiên, Chùa Dơi Sóc Trăng. Ít như vậy mà tôi, vốn sanh trưởng ở miền Nam, chỉ biết và thấy núi Sam nhờ có vài năm làm việc ở Châu Đốc. Còn những nơi khác thì chỉ thấy qua hình ảnh. Hồi nhỏ tôi đã mê Hòn Phụ Tử qua các tranh vẽ hay các tấm ảnh chụp. Tôi còn ngưỡng phục Hòn Phụ Tử qua những câu chuyện kể về tình nghĩa cha con. Một phần có lẽ tôi đã thiếu cha từ hai, ba tuổi. Tôi đã ao ước được như thằng bạn cùng xóm: có cha dẫn đi học hay thậm chí để mình được cha đánh đòn. Có một chuyện kể rằng: Người cha ra đi vì sông núi. Người con lặn lội đi tìm cha. Và họ đã gặp nhau. Giữa trời nước bao la, hai cha con ngàn đời đứng bên nhau, thương yêu nhau, bao bọc nhau giữa chập chùng sóng nước, nắng mưa. Họ đã thành Hòn Phụ Tử. Tình đẹp mà cảnh cũng đẹp. Từ những năm tiểu học tôi đã có tấm ảnh Hòn Phụ Tử đen trắng đã cũ, loại carte postale. Nhiếp ảnh gia đã khéo léo đứng ở một góc độ nào đó để chụp Hòn Phụ có dáng đứng nghiêng về phía Hòn Tử. Còn Hòn Tử thì như dụi đầu vào ngực cha. Tấm ảnh tôi đã ghim trên tường trước bàn học và đã giữ mấy chục năm cho tới khi rời nước. Mấy chục năm tôi chỉ thấy Hòn Phụ Tử nầy, thấy cha con nương tựa nhau. Và cũng mấy chục năm từ thuở đó tôi đã từng lòng dặn lòng là phải đi Hà Tiên để thấy tận mắt Hòn Phụ Tử bằng xương bằng thịt. Ở hải ngoại, mấy chục năm qua tôi cũng đã mong có chuyến trở về quê hương để được thực hiện ước mơ ngày trước là được rờ, được chạm vào biểu tượng tình cha con nầy, điều mà tôi chưa hề có trong đời. Giờ tính lại, thử cộng bao nhiêu cái mấy chục đó cũng chưa thành con số 1: Một lần nhìn gần, đứng gần để ôm Hòn Phụ Tử.

Hôm nay thì hết rồi! Sẽ không có dịp nào nữa hết cho tôi. Tôi biết mình đã mất một cái rất lớn. Tiếc một cái rất lớn. Thương, tiếc cho hai hòn đá ngoài khơi thì ít mà thương cho cái ước mộng mấy mươi năm của mình thì nhiều.

Rồi lại nghe người nào đó ngoài nầy hiến 1 tỷ bạc để dựng lại Hòn Phụ. Nghe nhà nước có dự án phục chế Hòn Phụ, làm cho Hòn Phụ Tử “cực kỳ hoành tráng hơn trước”! Càng nghe càng đau lòng. Đã bảo là di tích thì giá trị của nó chính là ở đó. Ở chính cái di tích đó. Ở chính cái lịch sử ngàn năm của nó. Những cốt sắt, những xi măng, gạch đá, những bàn tay nghệ nhân với máy móc hiện đại chắc chắn sẽ tạo thành một Hòn-Phụ-Mới. Một Hòn-Phụ-Khác. Hòn Phụ mơ ước của tôi đã chết theo những tấn đá vụn ngày 9 tháng 8 năm 2006. Sẽ không có gì thay thế được. Họa chăng vài trăm năm sau các trẻ con sẽ nghe một truyền thuyết khác để cắt nghĩa sự vắng mặt của người cha cũ, chẳng hạn như “người cha đã ra đi giữa cơn bão dữ nhưng vì thương nhớ con mà lặn lội trở về”. Hay nói theo văn chương hiện thực xã hội: “Người cha trở về sau khi đã ra đi để xây dựng một xã hội xã hội chủ nghĩa. Nay thành công rồi cha trở lại với con”. Đại để là như vậy để Hòn Phụ Tử trở lại làm một di tích lịch sử! Nghe chuyện, những ai đau lòng thì đã chết từ trăm năm trước!

Có một bài viết của Cao Vị Khanh, vốn là thầy giáo ở Rạch Giá, tôi rất tâm đắc ở đoạn nầy: “Em nhỏ, em có biết tại sao vậy không, những chùa chiềng, đền đài, tượng đồng, những con hạc gỗ, những đồ sứ, đồ sành…những cổ vật vốn vô tri nhưng hữu hình vì thường chứa đựng trong nó cả lịch sử của một dân tộc mà bất cứ một người văn minh nào cũng trân trọng gìn giữ lại bị đập thành nhiều mãnh. Vì ở quê hương của em, từ hai thập kỷ qua, những kỷ vật đó đã trở thành một món hàng thời thượng. Khi nghe em hứa sẽ đi thăm những chùa chiềng, tượng Phật thay cha, tôi muốn rưng rưng…(CVK, “Bonjour Vietnam”, Thư Quán Bản Thảo số 24, tr32).

Tôi sợ sẽ có ngày tôi còn sống để nghe một cháu Việt kiều vừa từ Việt Nam trở về, kề sát vào cái tai già điếc của tôi mà nói: “Cụ ơi, cái Hòn Phụ Tử đẹp quá chừng!”. Bắt chước bạn già CVK của tôi, tôi cũng sẽ rưng rung. Muốn sệu sạo nói với cháu là đập thành nhiều mãnh hay lơ là không biết bảo vệ hay giữ gìn di tích lịch sử thì đâu có khác gì nhau. Người ta làm công việc gọi là phục chế, chẳng qua là chỉ muốn móc bóp của những du khách như cháu thôi.

Gần đây tôi có đọc một tùy bút hay của nhà văn Phan Lạc Tiếp, có đoạn nói về những du khách viếng Giang Tô thường hay đến viếng chùa Hàn San để nhìn tận mắt một cái chuông. Những người nầy đã nghe hay đã đọc một bài thơ nổi tiếng của Trương Kế đời Thịnh Đường, bài Phong Kiều Dạ Bạc. Bài thơ chỉ có 4 câu, xin nhắc lại:

Nguyệt lạc ô đề sương mãn thiên

Giang phong ngư hỏa đối sầu miên

Cô Tô thành ngoại Hàn Sơn Tự

Dạ bán chung thanh đáo khách thuyền

 

Bản dịch của Tản Đà Nguyễn Khắc Hiếu:

Đêm đậu thuyền ở bến Phong Kiều

Trăng tà tiếng quạ kêu sương

Lửa chài cây bến sầu vương giấc hồ

Thuyền ai đậu bến Cô Tô

Nửa đêm nghe tiếng chuông chúa Hàn San

 

Chính vì bài thơ quá hay nên tiếng chuông chùa của Hàn San cũng thành nổi tiếng. Trương Kế mất năm 756. Bài thơ “Đêm đậu thuyền ờ Bến Phong Kiều” trên đây chắc hẳn phải sống hơn 1250 năm rồi. Gần 13 thế kỷ trôi qua mà vẫn có nhiều ngươi xếp hàng trước chùa Hàn San để được vào gác chuông tận mắt nhìn “cái chuông ấy” và đã thất vọng khi thấy gác chuông toàn là những chuông mới do khách thập phương hiến tặng. Người ta thất vọng là phải. Người ta, qua một kiệt tác văn chương, đã thương cảm tiếng chuông cũ, tiếng chuông của Trương Kế. Tiếng chuông phát ra văng vẳng bên tai Trương Kế khi người thi sĩ tài hoa nầy đang chìm đắm trong hồn thơ. Tiếng chuông trong một khắc giây định mệnh đã gặp gỡ hồn thơ Trương Kế mà tạo ra một Phong Kiều Dạ Bạc để đời. Người ta muốn thấy, muốn nhìn, muốn rờ, muốn ôm cái chuông đã phát ra tiếng chuông ấy, cái chuông của ngàn năm trước. Hàng ngàn cái chuông lấp lánh khác, dù có nạm vàng, dát ngọc cũng chẳng có nghĩa lý gì, vì sự thật chúng chẳng có một chút gì là Phong Kiều Dạ Bạc.

 

Người ta cũng nói tới Hòn Vọng Phu đã bị cụt mất đầu, và cái đầu mới đã được tháp vào. Thêm một nỗi ngậm ngùi!!!

Cũng chợt nhớ 4 câu thơ của thi sĩ Đinh Hùng:

Từng nhớ, từng thương, từng chụm đầu

Từng chung dòng lệ thắm vai nhau

Mà trong mắt liếc ngờ quan ải

Nhịp thở ân tình cũng biển dâu

Đó, thắm thiết nhau đến như vậy, chỉ một mắt liếc ngờ mà dù có đang cùng một nhịp thở ân tình thì cũng coi như xa lạ mà thôi. Huống gì những cái chuông giả và một cái gọi là Hòn Phụ Tử tân tạo với 1 thân người giả. Hay cái đầu giả của nàng Tô Thị. Còn đó mà khác gì đã mất đâu!

Càng nghĩ càng nhớ tha thiết tấm ảnh trắng đen trong phòng học hơn nửa thế kỷ trước đã bị thất lạc. Ít nhứt tấm ảnh cũng là một phần tâm tình của mình một đời. Ảnh cũ đã mất! Di tích ngàn năm cũng mất! Nỗi ân hận của người gần cả đời mong ước đến tận nơi ngắm nhìn thì mãi còn.

Trần Bang Thạch