-------Message original------- Sujet : Nhac si Lam Phuong
NS Anh Bằng và NS Lam Phương
NS Lê Văn Khoa, NS Anh Bằng và NS Lam Phương
Chào Thầy Cô, Anh Chị Em và Thân Hữu Rạch Giá, Kiên Giang
Sắp tới tháng ba 2011, Câu Lạc Bộ Tình Nghệ Sĩ ở Hải Ngoại với sự cố vấn của hai đại nhạc sĩ – Anh Bằng và Lê Văn Khoa, trụ sở tại LA, Hoa Kỳ sẽ ấn hành tuyển tập vinh danh kỷ niệm nhạc sĩ Lam Phương với sự hợp tác của các văn, thi, nhạc sĩ trên thế giới. Lam Phương sinh tại phường Vĩnh Thanh Vân , Rạch Gía, Kiên Giang (Xin đọc chi tiết tiểu sử của ông trong bài viết của Nguyễn Ngọc Ngạn dươi đây). Mẹ của ông vẫn còn ở chỗ cũ trên đường Thành Thái cho đến sau nầy. Mọi đóng góp bài vở, quảng cáo gây quỹ layout, in ấn, phát hành và cước phí gởi đến quý vị, để thực hiện tuyển tập nầy là điều vinh hạnh chung trong làng âm nhạc Việt Nam, và Rạch Giá, Kiên Giang nói riêng xuất xứ người nghệ sĩ tài ba nầy. Qúy vị đóng tài chánh sẽ được lên danh sách và nhận được một bản sau khi in. Việc ủng hộ tài chánh như là một hình thức đặt sách trước. Hy vọng là tên của quý vị trong danh sách tuyển tập vinh danh nhạc sĩ lão thành nầy. Xin Liên Lạc với Đường Sơn (Melbourne) 0408658869 Trân Trọng
Mong các quý vị xóm giềng của mẹ NS Lam Phương ủng hộ hết mình - Thành Thái là con đường từ tượng ông Nguyễn, góc Phú Sĩ trở về hướng Biễn. NS Lam Phương và các bạn CLBTNS
Chiều Tây Đô, Lam Phương Thông Báo của Câu Lạc Bộ Tình Nghệ Sĩ
V/v: Thu Bài Cho Tác Phẩm "Kỷ Niệm Về Nhạc Sĩ Lam Phương"
Câu Lạc Bộ Tình Nghệ Sĩ hân hạnh xin thông báo chúng tôi chuẩn bị thực hiện một tác phẩm mang tên "Kỷ Niệm Về Nhạc Sĩ Lam Phương" để vinh danh/tri ân nhạc sĩ Lam Phương, người nghệ sĩ một đời phụng sự âm nhạc.
Tham dự viết cho tác phẩm "Kỷ Niệm về nhạc sĩ Lam Phương", xin quý bạn lưu ý:
1/ Bài viết phải đánh máy, Unicode font thích hợp.
2/ Hạn cuối nhận bài là 30/03/2011.
3/ Thơ hay văn sáng tác về nhạc sĩ Lam Phương đều được.
Bài vở xin gởi về:
Ban Chủ Trương,
Cao Minh Hưng
Lê Thúy Vinh
Bùi Anh Tuấn
Lê Thy Linh
Phạm Ngọc Mai
Trần Cẩm Tú
Lý Tòng Tôn
Trần Việt Hải
NS Lam Phương và photos sinh hoạt CLBTNS:
ooOOoo
Vài Nét Chấm Phá Chân Dung Một Nghệ Sĩ, Lam Phương NS Lam Phương Ly Châu
Thầm lặng là khoảnh khắc thời gian tiếng nói con tim vang vọng nhiều nhất. Hay nói một cách triết lý hơn như triết gia Heidegger, “kỷ niệm thường làm ta đau khổ vì sự gần gũi những gì đã xa cách”. Nếu hai nhận xét trên phản ảnh đúng phần nào tâm thức và cuộc đời con người thì có lẽ không sai lắm với nhạc sĩ Lam Phương. Đối với người nghệ sĩ này dường như trên phân nửa thời gian của một ngày ở trên đời là sống với thầm lặng. Trời đã sinh ra anh như vậy và người đời cũng may có một người như anh vậy, dành cả một đời người viết nhạc để ru đời. Lam Phương, tên thật Lâm Đình Phụng, sinh năm 1937 tai Rạch Giá, thường cũng được biết qua tên tỉnh Tỉnh Kiên Giang. Một địa phương kinh tế trù phú, ruộng lúa mênh mông, biển khơi lồng lộng và sông rạch giao lưu chằng chịt. Dân tình đôn hậu, hiếu khách nhưng đôi khi cũng biết lãng mạn đến sức mùi mẫn, mềm lòng. Lịch sử nam tiến dân Việt những ngày khẩn hoang, khai kinh, xẻ rạch tại vùng đất phèn đầy lau sậy phía cực Nam nước Việt này cũng đã diễn tả lại nỗi lòng người khách viễn phương lìa xa tổ ấm thơ nhi để mưu tìm đời sống tươi đẹp hơn, khai phóng hơn qua thơ văn ca dao Nam bộ: Đường đi Rạch Giá, thị quá sơn trường,
Gió lay bông sậy dạ buồn tái tê. Sự chất phát có sao nói vậy, không bóng gió không đẩy đưa và đôi khi bị gán cho là khù khờ vì tự tròng vào cổ tấm bảng “Chàng họ Sở” nếu chúng ta nghe những lời giã biệt và trần tình của một chàng trai quê Rạch Giá tả oán với một cô thiếu nữ chợ Sài Gòn. Chợ Sài Gòn cẩn đá, Chợ Rạch Giá tráng xi-mon, Giã em ở lại vuông tròn, Anh về xứ sở…hết còn ra vô Nói thêm một chút về Rạch Giá. Trung tâm thành phố này thời Pháp thuộc được gọi là “Rạch Giá Ville” và thời Đệ Nhất Cộng Hòa của ông Ngô Đình Diệm cũng được gọi là Châu Thành Rạch Giá. Về sau, qua đợt caỉ tổ hành chánh được sửa là Thị Xã Rạch Giá. Nơi đây có ngôi chợ do người Pháp cất lên là “Le Marché Central”, còn dân bổn địa lại quen gọi là Chợ Nhà Lồng – không hiểu tại hình dáng ngôi chợ giống “chiếc lồng” hay kích thước ngôi chợ có “bề dài” nên kết hợp “nửa Ta, nửa Tây”, thay vì “Chợ Nhà Dài” lại gọi là “Chợ Nhà Lồng” (nói trại từ chữ Pháp “long” có nghĩa là “dài”)? Đặc biệt Chợ Nhà Lồng Rạch Giá đã có một thời kỳ được coi như quán ghé bên đường , cơm hàng cháo chợ của thi sĩ nổi tiếng miền Bắc là Nguyễn Bính trong những ngày dân tộc kháng Pháp vào thập niên 1940 và lưu lạc về miền cực Tây của phương Nam. Bối cảnh và tâm tình của người thi nhân đất Bắc cảm ngộ quê Nam viết lên những dòng thơ tuyệt tác: Người ơi buồn lắm mà không khóc
Mà vẫn cười qua chén rươụ này
…
Thà cứ ở đây ngồi giữa chợ
Uống say rồi gọi thế nhân ơi! Nguyễn Bính đã ngồi giữa chợ để nhâm nhi, huống tình rồi tuôn thơ nhả chữ ào ào còn gì nữa! Giai thoại kể lại có một lần nọ nhà thơ thích rượu này đã cập kè một môn sinh học nghề thi sĩ (sau thành danh là thi sĩ Kiên Giang Hà Huy Hà nổi tiếng với bài thơ “Hoa Trắng Thôi Cài Trên Aó Tím” ) đi uống rượu với ông trong “Chợ Nhà Lòng” tới khi cả hai đều say khướt. Đêm đó trời mưa lất phất, hứng chí làm sao không biết mà cả hai thầy trò thi sĩ dắt díu nhau tới ngủ qua đêm dưới mái hiên của một ngôi đền thờ ông Nguyễn Trung Trực, một vị anh hùng dân tộc đã bị giặc Pháp chặt đầu tại chợ Rạch Giá vào năm 1868. Và người nhạc sĩ trầm lặng và tài hoa, Lam Phương, sinh ra và lớn lên trên đất Rạch Giá hẳn cũng qua những năm tháng tiêu dao, la cà quà bánh tại ngôi Nhà Lồng Chợ như người thi sĩ viễn phương Nguyễn Bính? Đời sống trong âm nhạc của Lam Phương rất là sôi nổi nồng nàn và ướt át. Tuy nhiên, đời sống gia đình và hôn nhân của anh-giống như tâm tính và phong thái của anh-rất ư là trầm mặc, biển yên sống lặng. Nhưng có “sóng ngầm”hay không thì lại không được rõ? Nếu có thì chắc anh cũng hứng hết và dưới ánh đèn kia anh thăng hoa thành lời ca và nốt nhạc! Được biết anh “chính thức” kết hôn chỉ có một lần. Người bạn đời đó là nữ kịch sĩ Túy Hồng, rất nổi bật trong những vai bi lụy, thương cảm trong nhiều vở thoại kịch trước năm 1975 tại quốc nội cũng như sau này nơi hải ngoại. Những người Việt hải ngoại mê “phim bộ” Đài Loan, Hồng Kông tin ý một chút chắc cũng nhận ra tài chuyển âm lồng tiếng của người kịch sĩ này trong vai những cô bé nhí nhảnh, người thiếu nữ bị tình phụ hoặc bà mẹ chồng rắc rối. Đôi uyên ương nghệ sĩ sinh được hai cháu gái Ánh Hồng và Ánh Loan. Vì một lý do thầm kín nào đó, nay nhạc sĩ Lam Phương tạm giã biệt người bạn đời, “bỏ đất hứa” Hoa Kỳ sáng soi ánh đèn neon trắng toát để về lại “chiếc nôi” Pháp quốc, nơi có những nghệ sĩ sống cô liêu trên căn gác rung rinh, hắt hiu ánh đèn vàng qua song cửa, có sân ga xập xình những đoàn tàu lui tới, và có những Parisiens quanh năm ngủ gà ngủ gật, chỉ choàng tỉnh dậy sau hồi còi tàu xé tan không gian mờ đục sương khói. Anh Lam Phương, mấy chục năm trước, khi anh viết bài “Ngày Tạm Biệt” anh đã làm xao xuyến bao con tim học trò mộng mộng, mơ mơ, vào những dip liên hoan bãi trường, anh có nghĩ rằng mấy chục năm sau, anh sẽ hát bài nhạc đó cho chính anh trong buổi phu thê chia tay?. Tương lai đã thấy trước, hay định mệnh được an bài? Ầu Ơ…GIAI ĐIỆU VỌNG CỔ NGŨ CUNG Người nghệ sĩ, nhất là những nghệ sĩ sáng tác như văn sĩ, họa sĩ, nhạc sĩ…là những con người đặc biệt có những tâm hồn phong phú và nhạy cảm hơn người thường. Chỉ một “duyên cố” hay “duyên ngộ” bắt trúng “tần số tâm hồn” của người nghệ sĩ đó xem như khởi phát – hay nói theo triết lý đạo phật là khai tâm hay khai ngộ-một sự nghiệp văn chương hay nghệ thuật của đời người nghệ sĩ đó. Văn hào Pháp Marcel Proust chỉ vì “miếng bánh bông lan bên tách trà” mà viết nên cả danh tác đồ sộ “Đi Tìm Thời Gian Đã Mất” (A la Recherche du Temps Perdu); và mỗi khi cắn khẽ miếng bánh, nâng tách hớp nhẹ ngụm nước trà là cõi lòng xúc cảm rạt rào… Nhạc sĩ Lam Phương cũng không đi ra ngoài thông lệ tương tự đó. Chất liệu nguyên sơ-theo sự thố lộ của anh gần đây – là hình ảnh “ruộng lúa bao la, cò bay thẳng cánh” trong khung cảnh ấm cúng, tuơi vui của mùa gặt lúa tại miền Nam. Hình ảnh cánh đồng lúa chín vàng rực trong những ngày anh theo mẹ chạy loạn tại Rạch Giá thời kỳ toàn quốc chống Pháp đã tạo nên ấn tượng sâu đậm trong tâm hồn của một cậu bé đa sầu đa cảm. Những rung cảm chân thành đó là chất liệu nghệ thuật giúp cậu bé được trời thương phú cho thiên khiếu âm nhạc mấy năm sau viết thành bài nhạc “Khúc Ca Ngày Mùa”. Hoạt cảnh sinh động giã gạo, xay lúa, vừa lao động, vùa vui chơi hát hò rộn rã dưới ánh trăng, đã được Lam Phương ghi lại bằng một tiết tấu vui nhộn, lời ca lành mạnh: Kìa thôn quê dưới ánh trăng vàng bát ngát. Ánh trăng thanh chiếu qua làng xơ xác. Chiêu hồn quê bao khúc ca yêu đời. Mừng trăng lên chúng ta cùng múa hát. Ước mong sao lúa hai mùa thơm ngát. Lúa về mang bao khúc ca tuyệt vời… Hò là hò hơ, hó lơ hò lơ. Này anh em ơi! Giã cho thật đều, giã cho thật nhanh. Giã cho khéo kẻo trăng phai rồi. Khoan hò khoan, tiếng chày khua vang mãi trong đêm dài… Với Lam Phương, Rạch Giá là nơi chôn nhau cắt rún, vui chơi, học hành và khôn lớn. Bao kỷ niệm thân yêu đã bàn bạc trong những bài ca, ý nhạc mà anh sáng tác suốt trên lộ trình dài nghệ thuật. Những ngày chưa ly hương trước năm 1975, bỏ Rạch Giá lên sống tại Sài Gòn mà tim anh đã thổn thức nỗi sầu trong nhạc phẩm “Kiếp Tha Hương”: Chiều đi lặng lẽ màn đêm dần trôi. Bâng khuân vì gió đông đến tim côi. Ngã mình nghe lá khô nhẹ rơi. Thấy lòng anh bớt cô đơn giữa ánh đèn kinh đô sáng soi…Giờ đây đàn khóc, sầu chi đàn ơi! Lên vai cùng lê đôi gót tha hương… Chỉ mới từ giã miền quê lên sống chốn thị thành không bao lâu, anh cũng đã “Xin Thời Gian Qua Mau” rồi, và trong bài nhạc này, anh cũng đã trách cứ mình sao vì chút lợi danh hư ảo của chốn phồn hoa đô hội và vội giã lìa mái nhà xưa yêu dấu: Cuộc đời là hư ảo
Bôn ba chi xứ người
Khi mình còn đôi tay? Nỗi sầu xa quê hương của anh đã cao ngút như thế đó. Nói chi niềm đau mất nước trong trái tim nhạy cảm của nghệ nhân Lam Phương, nơi nỗi lòng âm thầm của người Lâm Đình Phụng. Sau hơn một chục năm lê đôi gót tha hương nơi xứ người, anh đã thống thiết viết nên những dòng nhạc trên “Đường Về Quê Hương” để nói lên tâm tư khắc khoải của một con người lưu vong biệt xứ, ước mong một ngày về trên quê hương thanh bình. Đến bao giờ trở về Việt Nam? Thăm đồng lúa vàng thăm con đò chiều xưa. Đường mòn quanh co ôm chân hàng tre thắm, nghe gió chiều nhẹ đưa…quê hương ơi Việt Nam nước tôi. Tôi mong ngày về từng phút người ơi. Quê Hương tôi nằm cạnh biển khơi, cho tôi tiếng khóc từ khi chào đời. Bây giờ mình đã đôi nơi. Bây giờ buồn lắm người ơi!… Nhớ lại một ngày họp mặt tất niên năm 1985 tại trại tị nạn Bataan, Phi Luật Tân. Để đóng góp cho buổi “liên hoan đạm bạc” của người lưu dân trên đường tị nạn, chỉ có kẹo bánh trà nước, hai cô em gái quê Vĩnh Long của sông Tiền, sông Hậu đã cất lên tiếng hát với khúc ca đó. Nghe chưa hết bản nhạc tự nhiên nước mắt tôi tuôn rơi lã chã không cầm lòng được. Thú thực trong giây phút tuôn rơi nước mắt đó, tôi cảm thấy hơi mắc cở vì tự dưng “nam nhi chi chí” sao lại để mềm lòng, mau nước mắt như quần thoa thương nữ! Quả thực lúc ấy tôi không biết bài nhạc đó tác giả là ai. Đến khi qua sống trên xứ người mới biết đó là “con đẻ tin thần” của thần tượng âm nhạc mình vốn ái mộ từ thuở thích nghêu ngao vài dòng giọng cổ, năm bảy bài tân nhạc. Không dè bài nhạc “tức tưởi” vì nỗi sầu vong quốc đó lại là của anh Lam Phương. Tâm thức bén nhậy và ký ức sắc bén của một cậu bé cách đây gần bốn mươi năm vẫn còn in đậm trong trí nhớ giờ đây đã khác xưa – chuyện cũ nhớ, chuyện mới quên – hình ảnh mồn một của một thanh niên có dáng dấp dong dỏng và điển trai, đến chơi nhà một người bạn lối xóm sát vách. Dãy phố 18 căn Xóm Chùa Bà Rạch Giá. Tôi nhớ không được rõ lắm là dường như bà kế mẫu (người Nam thường gọi là “má ghẻ”) của thân mẫu người bạn tôi cũng là bà kế mẫu của anh Lam Phương, nhưng cả hai người có cùng chung một bà kế mẫu lại không liên hệ huyết thống gì với nhau. Và bà mẹ ghẻ này, khác với thói thường, rất hiền từ và thương yêu con chồng. Trí nhớ như in của cậu bé 10 tuổi, 11 tuổi còn nhớ hôm đến chơi nhà người bạn sát vách đó, anh Lam Phương mặc chiếc áo chim cò rằn ri cộc tay, đầu chải tém có nhấn “bánh lái” hơi đưa ra phía trước trán bằng “bờ-ri dăn-tin” láng cóng theo “mốt” thời trang thanh niên miền Nam những năm 1950. Bà mẹ người bạn lối xóm từ thuở ba bốn tuổi của tôi tên là Trần Thị Hoa, mà tôi gọi là Bác Ba từ tấm bé. Nhắc lại chắc anh Lam Phương còn nhớ. Cũng qua một người cậu (bên vợ) – Châu Đồng Hoài, một cưụ sĩ quan cảnh sát của miền Nam trước năm 1975-là bạn quen biết nhiều với Lam Phương, tiết lộ thêm vài “bí mật quốc phòng” về lý lịch của “yến nhân” Lam Phương. Những năm sinh sống tại chợ Rạch Giá, anh Lam Phương được một ông dượng là nhà giáo Phan Văn Mỹ, người đã đào tạo nhiều lớp môn sinh tại trường tiểu học Vĩnh Lạc, bảo bọc cho ăn học. Thầy giáo Mỹ cũng là thầy học của cậu Châu Đồng Hoài, nhờ qua mối liên hệ này nên đôi bên mới quen biết và chơi thân với nhau. Theo người cậu này bản tính anh Lam Phương rất ôn nhu, trầm lặng. Tuy không bù lu bù loa như một số thanh niên miền lục tỉnh đôi khi “ham nói” ào ào tới mức phiền bà con xung quanh, nhưng khi “tâm tình” anh rất chân thành hòa nhã. Tôi còn nhớ lời kể của một người thầy giáo tiểu học – thầy Ong Hưũ Thành, một người bạn học cũ của anh Lam Phương tại Rạch Giá cho biết “bạn” Lam Phương là người bạn học hiền lành, ít nói nhất lớp, ưa ngồi trong lớp “một mình một chợ” trầm mặt như ông thầy tu nhập tịnh. Gần đây, tình cờ tôi cũng được dịp tiếp anh chị Mai Thanh Xuân ghé nhà chơi-anh Mai Thanh Xuân là trưởng nam của cụ Mai Thọ Truyền, một nhân sĩ khả kính của miền Nam-và anh chị kể lại qua cậu chuyện “bàn tronụ”ụ chè chén là những năm hai anh chị chưa tái định cư tại California, thường gặp anh Lam Phương viếng quán ăn “Đào Viên” tại Paris lúc nào cũng thấy anh ấy đi “solo” tìm ngồi ở quán gốc thanh vắng, âm thầm đến, âm thầm ngồi bên ly cà phê đắng, rồi cũng âm thầm đi… Nói về âm nhạc và đường hướng sáng tác của nhạc sĩ Lam Phương dường như ít được ai nói tới, ngoài một hai bài viết ngắn của nhà văn Duyên Anh. Điểm hay nhất chất lọc được từ những dòng chữ nghĩa của nhà văn kỳ tài Duyên Anh khi ông viết về con người và âm nhạc Lam Phương là sự so sánh với nhân vật Kiều Nguyệt Nga và nội dung tác phẩm Lục Vân Tiên của cụ Nguyễn Đình Chiểu, thường được dân Nam gọi tắt là cụ Đồ Chiểu. Đạo nghĩa cao đẹp nhất mà cụ Đồ Chiểu muốn nêu lên và ký thác trong Lục Vân Tiên là: Trai thời trung hiếu làm đầu
Gái thời tiết hạnh là câu trau mình. “Hơi thơ” trong Lục Vân Tiên phản phất âm hưởng u trầm, thống thiết như tiếng đàn bầu độc huyền cầm. Thơ Cụ Đồ Chiểu được ngâm hay đọc lên với đệm đàn bầu là sự phối hợp lý tưởng, như sự tương hợp của chim loan sánh cùng chim phượng. “Hơi thơ” của tuồng thơ Lục Vân Tiên được coi như “chủ âm” hình thành giai điệu “vọng cổ” độc đáo của nhạc miền Nam, nói rõ hơn, của ca nhạc miền Lục Tỉnh. Sinh ra và lớn lên trong điệu ru con bằng thơ “Vân Tiên” của mẹ hiền, qua “sáu câu vọng cổ” ru em của người chị, do đó “hơi nhạc” của Lam Phương có phảng phất giai điệu vọng cổ ngũ cung cũng là lẽ đương nhiên. Không ít người nghe một số bài nhạc của anh Lam Phương đã buột miệng thốt lên, “sao nghe giống cải lương quá!.” Không sai chút nào giống như chữ “cải lương” không hiểu theo nghĩa “rẻ tiền” trong nghĩa bóng. Thử nghe qua cái bài nhạc của anh, như Chuyến Đò Vĩ Tuyến, Tình Cố Đô, Chiều Hoang Vắng, Đèn Khuya, Rừng Xưa, Duyên Kiếp…sẽ thẩm định được ngay “hơi” vọng cổ trong âm nhạc Lam Phương. Ly Châu ooOOoo
Link:
Sunday, 09 January 2011 00:32 |
|
 - Nguyễn Ngọc Ngạn
Như thông lệ hằng năm, cứ vào đầu tháng 12, tôi đi trình diễn một tour bên Úc qua mấy thành phố lớn như Sydney, Melbourne, Brisbane và Perth. Năm ngoái, sau buổi văn nghệ tại Casino Crown, tôi được một vài thương gia mời đi ăn cơm rồi ngỏ ý đề nghị tôi đưa nhạc sĩ Lam Phương sang Úc, mặc dù ai cũng biết ông đang ngồi xe lăn từ 10 năm nay, di chuyển đường xa rất khó khăn. Chỉ vì nhạc Lam Phương quá đặc sắc và đa dạng, nên khán giả bốn phương đều muốn nghe lại và nhất là muốn gặp mặt ông một lần, biết đâu chăng là lần cuối bởi năm nay ông đã 72. Những người ngồi với tôi hôm ấy đều còn nhớ rất rõ, Lam Phương là nhạc sĩ duy nhất mà Trung tâm Thúy Nga đã thực hiện đến 3 cuốn Paris By Night để giới thiệu sự nghiệp của ông:
- PBN 22 "Bốn Mươi Năm Âm Nhạc Lam Phương"
- PBN 28 "Lam Phương, Dòng Nhạc Tiếp Nối"
- PBN 88 " Đường Về Quê Hương'
Nói chung, ông là người viết nhạc có tầm ảnh hưởng rộng lớn nhất, xét về mức phổ biến trước cũng như sau năm 1975.
Từ Úc về, tôi sang trình diễn tại mấy nước Cộng sản cũ ở vùng Đông Âu như Ba Lan, Cộng Hòa Séc (Tiệp Khắc) và Slovaskia, những nơi chỉ có toàn người miền Bắc. Tại đây, một lần nữa tôi lại ngạc nhiên nghe bầu show và nhiều khán giả đề nghị tôi mời nhạc sĩ Lam Phương qua cho đồng bào gặp gỡ. Ở Praha, tôi hỏi một cô trong ban tổ chức:
- Lam Phương viết nhiều về người lính VNCH, chẳng hạn Bức Tâm Thư, Tình Anh Lính Chiến, Chiều Hành Quân, Biết Đến Bao Giờ v.v... Khán giả ở đây chỉ gồm toàn người miền Bắc, từng là công nhân lao động hợp tác, cán bộ tu nghiệp hoặc du học sinh từ Hà Nội. Tổ chức chương trình nhạc sĩ Lam Phương cho họ coi, cháu nhắm có trở ngại gì không? Bởi đã hát nhạc Lam Phương là phải hát đủ loại, cả nhạc lính lẫn nhạc tình!
Cô gái hân hoan trả lời tôi:
- Không sao đâu chú! Viết nhạc trong thời chiến mà! Âm nhạc tất nhiên phải phản ánh cuộc sống mà tác giả đi qua. Cháu mới vào Việt Nam. Sau cuốn Paris By Night Đường Về Quê Hương, cháu thấy hầu hết các tụ điểm ca nhạc trong nước bây giờ đều hát nhạc Lam Phương.
Sau chuyến lưu diễn Âu Châu, tôi về gọi điện thoại hỏi ý kiến và thuyết phục anh Lam Phương, giục anh chịu khó đi với tôi vài chuyến. Tôi tha thiết bảo:
- Cố gắng đi anh! Khán giả ở đâu cũng mong gặp anh nhất là từ khi nghe tin anh bị tai biến mạch máu não!
Tôi quen anh Lam Phương đã 17 năm, làm việc chung với anh qua 3 cuốn video và nhiều chương trình live shows, tôi biết rõ tính anh rất dè dặt. Anh chỉ sợ di chuyển vất vả mà đến nơi không thành công thì buồn cho cả anh lẫn ban tổ chức. Tôi phải trấn an anh mãi bởi tôi biết rõ cảm tình của khán giả đối với anh. Cuối cùng anh đồng ý trên nguyên tắc: Đầu tháng 12 năm nay, 2010, anh và tôi sẽ bay sang Úc dưới bảng hiệu Thúy Nga, rồi nhân tiện sang nước láng giềng Tân Tây Lan ( New Zealand) luôn thể.
Riêng Đông Âu thì anh còn lưỡng lự và các bầu show bên ấy cũng chưa có ngày giờ nhất định bởi việc tổ chức show ở Âu Châu tương đối phức tạp, cần phải phối hợp giữa nhiều quốc gia lân cận.
Trong khi chờ đợi, tôi bàn với Thời Báo mời Lam Phương sang Toronto. Ý định này, anh em Thời Báo và tôi đã có bàn thảo một đôi lần trước đây, nhưng mãi năm nay mới thu xếp được và chỉ có ngày Thứ Bảy 24 tháng 07 là thuận tiện cho cả nhạc sĩ Lam Phương lẫn ban tổ chức. Lam Phương chưa qua Toronto bao giời nên tỏ ra ngần ngại. Tôi phải nhắc lại:
- Từ bao nhiêu năm nay, có show Lam Phương nào thất bại đâu anh! San Jose, Orange County, Montreal,... chương trình nào cũng đầy ắp khán giả, có nơi không đủ vé bán. Mùa hè Toronto đẹp lắm. Đồng bào Toronto rất yêu văn nghệ. Mời anh sang thăm một lần cho biết!
Anh kết luận bằng một câu quen thuộc:
- Anh kéo tôi đi đâu thì tôi đi đó!
Tôi hiểu ý anh. Rất nhiều nơi muốn tổ chức đêm nhạc Lam Phương. Nhưng ở đâu anh cũng muốn phải có tôi giới thiệu, bởi chúng tôi đã làm việc chung với nhau tới 3 cuốn Paris By Night, tôi hiểu rõ tâm sự và xuất xứ từng ca khúc của anh. Tôi cám ơn anh rồi bảo:
- Tôi phone anh trước, nếu anh đồng ý thì đại diện Thời Báo sẽ liên lạc với anh!
Thời Báo chẳng những chỉ liên lạc với anh Lam Phương bằng phone, mà Nguyễn Đạt và anh Sa Xuân Vũ còn bay sang tận nơi, ghé thăm anh Lam Phương trong căn nhà quạnh hiu trồng đầy bông hồng chung quanh. Anh cảm động gọi cho tôi, cám ơn sự chu đáo của anh em Thời Báo Toronto và hẹn sẽ gặp khán giả Toronto cuối tháng 07.
Đôi nét về Lam Phương
Vào những năm đầu khi mới chia cắt đất nước, dân chúng miền Nam thường được nghe đi nghe lại bài Chuyến Đò Vĩ Tuyến trên đài phát thanh:
"Đêm nay trăng sang quá anh ơi
Sao ta lìa cách bởi dòng sông bạc hai mầu..."
Lúc ấy, ai cũng tưởng Lam Phương chắc phải là một "ông Bắc kỳ di cư" lớn tuổi, dàn trải tâm tư khắc khoải của mình khi rời đất Bắc vào Nam tìm tự do. Nhưng hóa ra tác giả chỉ là một thanh niên miền Nam mới 18 tuổi, đã khơi lên nỗi xúc động thay cho gần một triệu đồng bào vừa lìa xa cố hương. Từ cái bước khởi đầu vững chắc ấy, người ta đã nhìn thấy ở trước Lam Phương là một tài năng lớn, một sức sáng tạo đích thực, và quả nhiên như mọi người dự đoán, anh đã cống hiến cho tân nhạc Việt Nam gần 200 ca khúc đặc sắc trong nửa thế kỷ vừa qua.
Lam Phương tên thật là Lâm Đình Phùng, sinh ngày 20 tháng 03 năm 1937, tại Rạch Giá. Nội tổ của anh vốn là người gốc Hoa, bỏ nước sang Việt Nam lập nghiệp trong đợt di dân ồ ạt của người Hoa chống đối với nhà Mãn Thanh. Đời ông nội của Lam Phương đã bắt đầu lai Việt Nam và đến thân phụ của anh thì chẳng còn dấu vết gì là người Hoa nữa.
Lam Phương là con đầu lòng, nhưng lớn lên chỉ thấy mẹ và các em trong cảnh nghèo nàn xác xơ. Ông bố đã bỏ đi theo người đàn bà khác từ lúc Lam Phương chưa đủ trí khôn. Mười tuổi, Lam Phương giã từ Rạch Giá lên Sài Gòn, ở trọ nhà người quen trong xóm lao động tăm tối vùng Đa Kao và vào học trung học ở Việt Nam Học Đường. Thời gian này, anh bắt đầu tự học nhạc qua sách vở, phần lớn là bằng tiếng Pháp. Điều này dễ hiểu, bởi ngày ấy nước ta chưa có trường âm nhạc. Thế hệ Lam Phương cũng như các nhạc sĩ lớn tuổi hơn, muốn học nhạc thì hoặc phải tự mò mẫm qua các tài liệu viết bằng tiếng Pháp, hoặc ghi danh hàm thụ các trường chuyên nghiệp bên Paris để họ gửi bài vở sang. Song song với phần nhạc lý, Lam Phương cũng xin học lớp guitar do một ông thầy Việt Nam truyền nghề.
Để trắc nghiệm khả năng học hỏi của mình sau một thời gian miệt mài, năm 1952, lúc mới 15 tuổi, Lam Phương sáng tác ca khúc đầu tay là Chiều Thu Ấy. Anh vay mượn bạn bè và hàng xóm, tự in bản nhạc rồi thuê xe lam chở đi giao cho các quầy hàng bán lẻ. Tuy cũng lấy lại vốn, nhưng ca khúc này chưa gây được tiếng vang. Phải chờ 3 năm sau khi 18 tuổi, Lam Phương mới tung ra được một số sáng tác nổi đình nổi đám ngay như Kiếp Nghèo, Chuyến Đò Vĩ Tuyến, Nhạc Rừng Khuya, Trăng Thanh Bình, Khúc Ca Ngày Mưa, Nắng Đẹp Miền Nam v.v...
Nhạc của Lam Phương nhanh chóng tràn lan trong học đường trên phạm vi cả nước. Hầu như trường nào cũng cho học trò đồng ca hoặc múa hát những bài tươi vui lành mạnh, phổ biến nhất là Khúc Ca Ngày Mưa và Nắng Đẹp Miền Nam. Ở những nhạc phẩm này, người ta thấy ngay sự phản ánh rất rõ nét một thời thanh bình rộn rã của những năm đầu nền Đệ nhất Cộng hòa.
Năm 21, Lam Phương nhập ngũ. Thời ấy, thanh niên đi quân dịch chỉ có một năm bởi là nghĩa vụ quân sự trong thời bình. Tại quân trường, anh viết Bức Tâm Thư, hô hào thanh niên sốt sắng đi quân dịch. Ngày mãn khóa, anh sáng tác 2 bản nhạc nổi tiếng là Tình Anh Lính Chiến và Chiều Hành Quân. Anh kể với tôi: Vì không biết rõ xuất xứ sáng tác bài Tình Anh Lính Chiến, cho nên sau này nhiều ca sĩ thường hát câu: "Anh chiến trường, em nơi hậu tuyến". Thật sự thì hát như vậy là sai, bởi anh viết cho bạn bè đồng ngũ trước khi chia tay ở quân trường, mỗi người đi mỗi nơi, nên câu hát đúng là 'Anh chiến trường, tôi nơi hậu tuyến". Đây là tình đồng đội chứ không phải tình yêu trai gái.
Mãn hạn quân dịch, trở về đời sống dân sự, Lam Phương tiếp tục sáng tác và tự xuất bản các tác phẩm của mình. Nhạc của anh có sức phổ biến sâu rộng, là một trong những nhạc sĩ thành công nhất ở miền Nam, giúp anh thoát khỏi cảnh lầm than mà anh đã mô tả qua bản Kiếp Nghèo mấy năm về trước.
Lúc ấy, nhạc sĩ Phạm Duy đang phụ trách trung tâm Quốc Gia Điện Ảnh, nghe tiếng Lam Phương, gọi anh đến và giới thiệu với đạo diễn Lưu Bạch Đàn để Lam Phương đóng vai chính trong phim Chân Trời Mới bên cạnh nữ tài tử Mai Ly và kịch sĩ lão thành Vũ Huân. Đây là một phim truyện nhằm cổ võ cho quốc sách Ấp Chiến Lược, đồng thời đả phá tệ nạn quan liêu phong kiến ở xã ấp.
Khi tên tuổi bắt đầu vững vàng, Lam Phương lập gia đình vời kịch sĩ Túy Hồng. Từ đó anh phụ trách thêm công việc viết nhạc nền cho ban kịch Sống, cho chúng thêm hàng loạt ca khúc đặc sắc như Thu Sầu, Nghẹn Ngào, Trăm Nhớ Ngàn Thương, Phút Cuối, Ngày Buồn v.v....
Tình hình chiến sự miền Nam gia tăng, Lam Phương được gọi tái ngũ. Anh mặc quân phục trở lại và gia nhập Ban Văn Nghệ Bảo An (Địa Phương Quân). Khi ban này giải tán, anh chuyển qua ban văn nghệ Hoa Tình Thương. Rồi Hoa Tình Thương cũng giải tán để biến thành Biệt Đoàn Văn Nghệ Trung Ương, nơi Lam Phương cộng tác cho đến ngày mất miền Nam. Trong khoảng thời gian này, sức sáng tác của Lam Phương càng dàn trải trên nhiều thể loại rất phong phú mà đặc biệt một điểm là hầu hết ca khúc nào anh đưa ra cũng đều trở thành Top Hit trên thị trường, điển hình như Chờ Người, Tình Bơ Vơ, Duyên Kiếp, Thành Phố Buồn, Tình Chết Theo Mùa Đông v.v... đưa anh vào vị trí một nhạc sĩ thành công nhất Việt Nam về mặt tài chánh.
Sáng ngày 30 tháng 04 năm 1975, anh quyết định vào phút chót, đem gia đình chạy lên tàu Trường Xuân của thuyền trưởng Phạm Ngọc Lũy, cùng với gần 4000 đồng bào ra khơi tìm tự do. Trên tàu, anh gặp lại Elvis Phương, ca sĩ đầu tiên đã hát bài Chờ Người của anh khoảng năm 1972. Cũng trong đám người dày đặc đó, có một cô bé còn bế trên tay, sau này là á hậu Việt Nam tại Paris và trở thành nữ ca sĩ Bảo Hân của Trung tâm Thúy Nga.
Vì không có ý định ra đi, cho nên Lam Phương hoàn toàn chẳng chuẩn bị bất cứ thứ hành trang nào để đem theo. Anh bỏ lại chiếc xe hơi, hai căn nhà lớn và khoảng 30 triệu đồng trong ngân hàng để lên đường với hai bàn tay trắng và vài bộ quần áo! Lúc ấy, lương một vị tổng giám đốc hoặc một vị đại tá trong quân đội chỉ có mấy chục ngàn một tháng!
Định cư ở Mỹ, cái job đầu tiên anh làm trong hãng Sears là lau sàn nhà và cọ cầu tiêu! Rồi chuyển sang làm thợ mài, thợ tiện, bus boy. Tuy vậy, cứ mỗi cuối tuần anh vẫn cố gắng thuê một nhà hàng, biến thành phòng trà ca nhạc để đồng hương có chỗ gặp nhau và để chính anh cùng Túy Hồng đỡ nhớ sân khấu. Nghề này, chẳng những lợi tức không có bao nhiêu mà buồn thay, chỉ sau một khoảng thời gian ngắn, anh khám phá ra người bạn đời không còn thủy chung với anh nữa. Anh cay đắng vật vã, cố gắng hàn gắn nhưng không xong. Anh biết cái thế của anh đã mất hẳn từ khi ra hải ngoại, bởi tiền bạc, danh vọng đều chỉ còn là trong kỷ niệm. Nỗi đau ray rứt của cuộc tình tan vỡ trên đất khách đã là động lực sâu thẳm khiến anh sáng tác mấy bản nhạc rất bi thương, trong đó có một bài để đời là Lầm:
"Anh đã lầm đưa em sang đây
Để đêm trường nghe tiếng thở dài
Thà cuộc đời im trong lòng đất..."
Rồi anh ngậm ngùi bỏ Hoa Kỳ sang Paris, xin vào làm công việc đóng gói quét dọn cho một tiệm tạp hóa. Cũng tại đây, anh gặp lại ông bà Tô Văn Lai, chủ nhân Trung tâm băng nhạc Thúy Nga, vốn đã quen biết anh ở Sài Gòn từ trước năm 75. Thúy Nga ngày ấy cũng còn quá nghèo, chỉ sang lại những băng cũ mang theo từ Việt Nam, nên chả có việc gì cho Lam Phương làm. Chính bản thân ông Tô Văn Lai, Giáo sư Triết ở Sài Gòn, dân trường Tây từ nhỏ, giờ đây cũng phải đi học nghề sửa xe và đứng bơm xăng ở vùng Bondi, ngoại ô Paris.
Lam Phương tiếp tục sống lầm lũi cho qua ngày ở kinh thành ánh sáng, mãi cho đến khi anh bất ngờ gặp một khúc rẽ tình cảm mới: Một người đàn bà rất đẹp đã đến với trái tim anh, giúp anh xóa đi những ngày tăm tối vừa qua. Nhờ khúc rẽ ấy, chúng ta mới có được một loạt ca khúc chan hòa niềm vui như Mùa Thu Yêu Đương, Tình Hồng Paris, Tình Đẹp Như Mơ, và nhất là Bài Tango Cho Em:
"Từ ngày có em về
Nhà mình ngập ánh trăng thề..."
Cũng trong khoảng thời gian tạm cư ở Paris, anh sáng tác 3 ca khúc nổi tiếng khác mà giờ này thính giả vẫn thích nghe đi nghe lại:
- Cho Em Quên Tuổi Ngọc: Anh đặt cả lời Pháp lẫn lời Việt, viết cho một cuốn phim. Tựa tiếng Pháp là C'est Toi.
- Em Đi Rồi: Anh viết cho chuyện tình tan vỡ của nữ ca sĩ Họa My, khi Họa My sang Pháp để lại người chồng ở Việt Nam.
- Một Mình: Cảm xúc của chính anh buổi sáng thức dậy, cô đơn nhìn ra cửa trong ánh bình minh.
Bước sang đầu thập tiên 1990, Trung tâm Thúy Nga tương đối đã có cơ sở vững vàng ở Paris lẫn Cali sau khi sản xuất thành công một loạt video tuồng cải lương và các chương trình Paris By Night bắt đầu từ năm 1983. Lúc ấy, Thúy Nga mới quyết định thực hiện một cuốn Paris By Night chủ đề nhạc Lam Phương.
Đó là lần đầu tiên tôi gặp anh Lam Phương vào tháng 03 năm 1993, khi trời Paris còn đang se lạnh. Mặc dầu lúc này Lam Phương đã chia tay người đàn bà từng mang cho anh "những nụ hồng Paris", nhưng cuộc sống của anh đã tạm ổn định cả mặt tinh thần lẫn vật chất, một phần nhờ có cô em gái từ Việt Nam sang tỵ nạn, mở tiệm ăn Như Ánh ngay tại Quận 13, giao cho anh làm manager.
Lúc gặp tôi, anh đã hoàn toàn lấy lại phong độ, tìm lại sự tin yêu trong cuộc đời, quên hết những nhọc nhằn gần 20 năm sóng gió vừa qua. Anh cho biết: Anh ít đọc sách của tôi, nhưng em gái anh, chủ nhà hàng, thì bất cứ lúc nào rảnh rỗi, cô cũng để cuốn tiểu thuyết Màu Cỏ Úa của tôi ngay bên cạnh. Nhờ vậy, tuy gặp nhau lần đầu mà anh với tôi đã có cảm tưởng như quen nhau từ lâu.
Bài học đầu tiên tôi học ở anh Lam Phương là sự bình dị và khiêm tốn. Một người từng nổi tiếng từ lúc tuổi chưa đến 20, từng có một cuộc sống giàu sang ở Sài Gòn, giờ này ngồi tiếp chuyện tôi trong cái quán nhỏ, bằng một thái độ rất chân tình và lịch sự, mặc dầu tôi thua anh về mọi mặt. Cái ấn tượng ban đầu ấy khắc ghi mãi trong lòng tôi cho đến hôm nay.
Sau sự thành công của Paris By Night 22 - Bốn Mươi Năm Âm Nhạc Lam Phương, chỉ hơn một năm sau, Thúy Nga lại thực hiện thêm một chương trình Lam Phương thứ 2 bởi nhạc anh còn quá nhiều. Cuốn này tôi đặt tựa đề là "Lam Phương, Dòng Nhạc Tiếp Nối', tức Paris By Night 28.
Sau cuốn băng ấy, Lam Phương quay về định cư tại Hoa Kỳ năm 1995. Người đàn bà bảo lãnh anh trở lại Mỹ tuy không phải là một cuộc tình lớn trong đời, nhưng anh cần một mái ấm ổn định ở tuổi đã trên 55. Về lại Cali, anh tiếp tục sáng tác và lâu lâu phụ việc với Trung tâm Thúy Nga lúc này đang trên đà thăng tiến mạnh mẽ.
Dòng đời đang êm trôi thì ngày 13 tháng 03 năm 1999, trong lúc đang dự tiệc ở nhà một người thân, không may anh bị tai biến mạch máu não. Từ đó anh nói không ra lời, một nửa thân thể gần như bại liệt hoàn toàn. Bàn tay đánh đàn ghi nốt nhạc mấy chục năm qua, bây giờ không sử dụng được nữa. Anh chị em nghệ sĩ cùng nhau tổ chức đêm nhạc Lam Phương tại nhà hàng Majestic để hỗ trợ anh về cả hai mặt tinh thần và tài chánh. Tôi bay sang góp mặt, anh chỉ nắm tay tôi ứa nước mắt mà nói không thành câu.
Vài hôm sau, người đàn bà đang chung sống với anh, lặng lẽ chia tay, bỏ lại anh trên chiếc xe lăn, bơ vơ trong căn nhà vắng, để ngày nay anh thấm thía với nỗi quạnh hiu như những lời ca tiên tri chính anh đã viết:
"Sớm mai thức giấc
Nhình quanh một mình!"
Thời gian trôi qua quá nhanh! Mới đó mà Lam Phương "nhìn quanh một mình" đã 11 năm! Anh đã cố gắng vượt bậc, cố giữ tâm hồn thư thái và thể dục đều đặn. Nhờ vậy thỉnh thoảng anh có thể tạm bỏ xe lăn, đứng dậy chống gậy đi một vòng quanh nhà. Nỗi buồn lớn nhất của anh từ ngày gặp nạn là không còn đánh đàn và viết nhạc được nữa bởi một nửa thân thể vẫn hoàn toàn bất động, mặc dầu trí óc anh rất sáng suốt. |
--- |
|
|
|
|
|
|
|
|
No comments:
Post a Comment