NGƯỜI NƯỚC TA THÔNG MINH

___________

CHÂN DIỆN MỤC

Giai thoại thường kể những chuyện thông minh, dí dỏm, ngạo nghễ mà có duyên!

Những chuyện kể về Mạc Đĩnh Chi, Nguyễn Bỉnh Khiêm, Cao Bá Quát quá hay! Quá đã, làm ta suy gẫm nhiều… nhiều!

Nghe nói Mạc Đĩnh Chi xấu người, nhưng chữ nghĩa đầy bụng! Một lần đi sứ, bị tên giữ cửa quan ra câu đối:

Quá quan trì, quan quan bế, nguyện quá khách quá quan

Không suy nghĩ, Mạc ứng khẩu đối liền:

Xuất đố dị, đối dối nan, thỉnh tiên sinh tiên đối.

Lé mắt chưa! Cái đó gọi là thông minh mẫn tiệp.

Tới Kinh Đô Tầu, gặp dịp Công Chúa Tầu chết. Mạc vung bút thần nên bài văn tế:

Thanh Thiên nhất đóa vân

Hồng Lô nhất điểm tuyết

Thượng Uyển nhất chi hoa

Dao Trì nhất phiến nguyệt

Y Vân tán tuyết tiêu hoa tàn nguyệt khuyết

Các Triều Thần Tầu bái phục vì viết không hay bằng!

(Cụ Trần văn Khê qua Pháp, gặp một ông mũi lõ nói không thèm đọc văn thơ Việt Nam. Trần văn Khê bèn trình diện bài này… khiến ông Tây phải xin lỗi rối rít).

Phùng Khắc Khoan đi đò ngang qua sông cùng một vị sư làm thơ tặng sư:

Một hòm kinh sử níp kim cương

Ngươi, tớ cùng sang một chuyến dương

Dù tía lọng xanh ngươi đủng đỉnh

Gươm vàng thẻ bạc tớ nghênh ngang

Ngươi sao chẳng nhớ lời Hàn Dũ

Đây tớ còn căm chuyện Thủy Hoàng

Phút chốc lên bờ rồi tiễn biệt

Ngươi về tôi Phật, tớ tôi Vương

(Hàn Dũ khuyên vua đừng rước xương Phật, Tần Thủy Hoàng đốt sách chôn học trò học đạo nho)

Phùng đã đọc một hơi, bài thơ xong khi con đò mới qua được… giữa sông!

Những chuyện người ta đố: một khúc cây hai đầu to bằng nhau, khúc nào gốc, khúc nào ngọn! Phùng bèn vứt xuống sông: đầu gốc thấp, đầu ngọn cao hơn… Những chuyện như thế này, nhiều người biết, chỉ có những thằng NGỐ mới không biết mà thôi!

Câu chuyện cân Voi mới làm cho các chú Ngố Tầu lé mắt. Cho con voi xuống thuyền, vạch đường thuyền chìm dưới nước! Rồi thay voi bằng xúc đá đổ xuống thuyền, tới ngấn nước là được! Chỉ cần cân số đá đó là biết chú voi nặng bao nhiêu !!! Các chú Chệt kinh hãi chưa !!!

Lê Quí Đôn chưa tới 10 tuổi mà trí thông minh đả kinh người! Người ta hỏi thăm nhà cụ Bảng Nhãn. Lê quí Đôn đang tắm truồng bè đứng dang tay: Nếu ông biết chữ gì thì tôi chỉ dường. Khách nói chữ Đại. Lê quí Đôn cười phá lên: Chữ Thái mà không biết! (chữ đại chỉ cần thêm một chấm dưới đít là chữ thái)

Sứ Tầu sang ta, đố một chữ lạ, chẳng ra chữ, nếu là chữ xa thì thiếu một nét, nếu là chữ đông thì thiếu hai nét. Lê quí Đôn bèn bảo: Đó là Phi Xa Bất Đông! (một câu trong Kinh Sử Trung Hoa). Cái trò Kinh Sử thì người Việt đọc nhiều, đọc từ xưa rồi!

Người Việt ứng đối rất nhanh! Xuất khẩu đối liền! Khen hay chê đều… rất nhanh.

Quan đi đường, thư sinh không tránh, quan bắt trói… ra câu đối…

Quan nhìn giong nước… thấy cá:

Nước trong leo lẻo cá đớp cá

Thư sinh đối:

Trời nắng chang chang người trói người

Ai bảo người Việt bình thường không hay chữ, không uyên bác! Câu đối thù tạc cùng nhau, câu đối móc họng, xỏ xiên quan tham, đá cả các nhà sư nữa...

Con nào đẻ tháng tư mồng tám

Của nhà ai mất một đền mười

(Mồng tám tháng tư man nương đẻ ra ông bụt)

Của Phật mất một đền mười

Của đức chúa Lời mất một đền trăm!

Cộng lại ta thấy rất nhiều câu đối đập cho tơi bời hoa lá các chú Tầu, chú Khách, chú Chệt, thằng NGÔ!

Ớ! Cái thằng NGÔ này nó rất NGỐ mà còn làm phách!

Không đập không được! Cho chúng thấy người nước ta chẳng phải tay vừa.

Sứ Tầu qua sông, đánh rắm bèn la:

Sấm động Nam Bang

Người tiếp sứ bèn vén quần, đái vổng lên:

Vũ quá Bắc Hải

Hai sứ Tầu qua, thấy gái Việt đẹp quá, bèn ngâm nga:

       

                            An Nam nhất thốn thổ, bất tri kỷ nhân canh

                            (An Nam một tấc đất, không biết mấy người cày)

Cô gái bèn phang liền:

                            Bắc Triều lưỡng đại phu, giai do thử đồ xuất

                           (Bắc triều hai vị đại phu cũng do đường ấy mà ra) 

   

     Khi Chánh Sứ và Phó Sứ Tầu qua ruộng lúa, thấy một cô gái và con trâu cái cày ruộng bèn ngâm:

Nhất ngưu nhất nữ tịnh canh điền

Nhất môn hướng hậu nhất môn tiền

(Một con trâu và một cô gái đang cày ruộng

Một cửa quay ra sau một cửa hướng về trước)

     Cô gái bèn cho hắn một bài học, cho chúng nó biết thế nào là lễ độ:

Nhất sư nhất đệ hành quan lộ

Lưỡng đầu chỉ địa lưỡng đầu thiên

(Một thầy một trò đi trên đường lớn
 Hai đầu chỉ đất , hai đầu ngẩng lên trời)

CDM 27-10-2018