CÁI BATOONG

__________

CHÂN DIỆN MỤC

Cái Batoong là vật dụng của quan liêu, nhà giầu cầm tay! vừa tiện dụng vừa… cho oai!

Trước đó người ta dùng gậy tre để đi đường núi rừng, đường trơn trượt… và… để đánh chó!

Cái ba toong ra đời từ khi người Pháp sang! (phiên âm tiếng Pháp). Công dụng chính của nó không phải để chống đi cho vững (!) mà là để cho nó… oai! Đúng vậy! Nhìn cái ba toong là người ta nghĩ ngay chủ nhân của nó là quan quyền, nhà giầu (ở miền Bắc là nhà giầu thành phố, ở Miền Nam đa số là Đại Địa Chủ!).

Tôi không hiểu các tướng tá người Pháp có xài nhiều ba toong không, nhưng đa số công chức Pháp Việt từ bậc trung trở lên đã xài ba toong rồi! Người ta dùng ba toong chỉ trỏ ra lệnh. Lính lác đã đi vài bước, người ta muốn dặn thêm thì… trở đầu ba toong, móc cù ngoéo vào cổ đối phương… kéo lại… nhất là mấy ông có quyền ở nhà quê… thường xài cái “chưởng” này. Chiêu thức này không đẹp mắt! những kẻ dưới, lần sau dợm đi thưởng hỏi: Thưa quan lớn (hoặc) cụ lớn có dặn bảo gì thêm không ? ?

Không những ra đường, mà nhiều cụ còn đứng ngoài hiên, ra vườn… hoặc ngồi sa lông với cái batoong (còn gọi là cái can) bên cạnh!

Những người chơi thể thao, những người dân chủ chắn không thích ba toong! Các cụ nhà nho, dù là nho đặc hay nho hộp có lẽ cũng ít thích! Có lẽ cái can này phổ biến ở tầng lớp nửa nạc nửa mỡ và có một chút ngông (!); nhưng cụ Tản Đà, cụ Nguyễn Tuân có lẽ không dùng!

Tôi đặc biệt dòm ngó cụ Đặng Thái Mai! Cụ là người rất uyên thâm Đông, Tây, rất cấp tiến, ái quốc, dân chủ… nhưng tôi thấy cụ xái ba toong rất thường! Chủ Tịch Hồ rất ưu ái, vời tới gặp, phong làm Viện Trưởng Viện Văn Học… Không hiểu chủ tịch có ngứa mắt với cái phong kiến, quan liêu, nghênh ngang này không???

Xưa các cụ thường bịt bạc, đồng ở chân gậy để nó khỏi dơ và mục nát.  Người giầu thì có lẽ lúc đầu nhập cảng từ bên Tây. Sau có phong trào sưu tầm trúc lạ ở Việt Nam. Ngoài Bắc thì đi sưu tầm tận núi Yên Tử, Quảng Ninh. Trong Nam thì sưu tầm tận Côn Đảo. Tôi đã thấy nhiều cây ba toong, Trúc Côn Đảo, nguyên khối, không chắp vá, mà chỗ tay cầm rất sần sùi, cổ quái… bắt mắt lắm!

Ngày nay thì cây ba toong không ra đường nữa! Người ta đã có một cách chơi khác! Người ta mua những thứ gỗ quí, cực quí! Đem về làm những cái ba toong nguyên khối, đầu rồng và những hình cách điệu, kỳ quái, giá lên tới hàng triệu… hàng triệu... Người mua về dăm ba cái dựng trên những giá gỗ cũng đắt tiền và đẹp… để thiên hạ lé mắt chơi!

Thật đáng tiếc cho một vật tiện dụng… vừa chơi tao nhã… có thẩm mỹ, nay thành một thứ để khoe của!!!

                                                                                                          C.D.M.