_________________________
Đoàn Xuân Thu.
Melbourne.
***
Về Trà Vinh!
Thưa, tui thường đưa ‘em yêu’ đi chợ Little Sài Gòn ờ Footscray, Melbourne, tiểu bang Victoria, Úc châu . Trong khi chờ đợi em bốc trái nầy lên rờ một cái, rồi bỏ xuống; bốc trái kia lên nắn một cái, rồi bỏ xuống, dài như ba thu, tui thường hay thẩn thơ, thơ thẩn vòng vòng chợ, đọc tên bảng hiệu, giết thời giờ… làm vui!
Footscray có một cái tiệm hủ tiếu mì Trà Vinh. Té ra ông chủ quán là người dân miệt Trà Vinh đây mà! Xa quê, và nhớ quê nên ông mới đặt tên quán như vậy chớ.
Thưa Trà Vinh, thời mình gọi là Vĩnh Bình, nằm bên bờ sông Tiền, cách Sài Gòn khoảng 202 km và cách Cần Thơ khoảng 100 km, cách Biển Đông khoảng 40 km.
Đất Trà Vinh chia cắt bởi sông rạch chằng chịt. Trên đất liền là gò, là giồng, lan ra tới cửa biển. Có nơi độ cao, so với mực nước biển, chưa tới một mét, nên năm mười hai tháng, Trà Vinh ngập mặn tới nửa mét trong vòng từ ba tới năm tháng.
Nước mặn tràn vào sông thành nước lợ. Nước ngọt thiếu, dân muốn xài, phải đào giếng! Và ‘Gánh nước đêm trăng’ của Viễn Châu do Út Trà Ôn ca… ra đời như vậy đó!
Thưa hồi xưa đất Kampuchia gồm Lục Chân Lạp và Thủy Chân Lạp, (tức cái đồng bằng sông Cửu Long mình bây giờ). Vua Chân Lạp, Chey Chetra II (1618 – 1628) là con rể của Chúa Nguyễn Phước Nguyên, là chồng của Công chúa Ngọc Vạn.
Làm vua nước nào cũng vậy, là có nhiều vợ: vợ Miên, vợ Lào, vợ Việt nên nhiều dòng con, mạnh ông nào cũng muốn giành lên ngôi báu, nên giết nhau, hổng anh em gì ráo. Một Hoàng tử yếu thế hơn, trên bước đường bôn tẩu để tồn sanh, thuyền bị chìm nhưng nhờ Phật độ nên thoát chết. Sau lên ngôi, bèn lập chùa tạ ơn. Có chùa là phải có tượng Phật linh thiêng! Và truyền thuyết ra đời rằng: Préah Trapéan (tiếng Khmer), Trà Vinh (âm tiếng Việt), có nghĩa tìm được tượng Phật đá trong ao mùa nước lụt năm đó, dân rước tượng Phật về Chùa thờ phượng!
Sau nầy cứ mỗi lần ông nầy lên bà kia xuống, thay tên đổi họ vùng đất nầy hoài, nhưng người dân vẫn gọi đất Trà Vinh…
Đất Trà Vinh là một đất đa sắc tộc. Cứ mười người là có bảy người Việt, hai người Khmer và một người Tàu.
Rồi yêu nhau ‘sa cạ’! (Khoái là yêu hè! Không phân biệt chủng tộc gì hết ráo) Rồi sanh con đẻ cái, nên Trà Vinh có đầu gà đít vịt, Tiều lai Miên (!), hoặc Miên lai Việt… Nên con lai, nhứt là con gái, thừa hưởng của tía mình một chút, của má mình một chút. Tổng hợp toàn tinh hoa, nên em nó đẹp não nùng… Đẹp đến nỗi mấy anh xứ Nẫu quê mình, tuốt tự Quảng Nam, phiêu bạt vào, dẫu còn nhớ con ‘ghệ’ mình ở quê xưa, mà vẫn thấy con tim mình tan nát!
Chẳng hạn như nhạc của Đinh Trầm Ca, qua giọng hát Thái Châu:
“Sông quê nước chảy đôi bờ!
Để anh chín dại mười khờ thương em!…
Chiều nay bỗng nhớ cây mù u.
Dòng sông in bóng em chiều thu!
Về đây mới biết: Bên sông không còn mái nhà ngày xưa…”
Té ra em đi lấy Đài Loan mất rồi! Thưa, ông nhạc sĩ Đinh Trầm Ca là người ngoại tỉnh, nhưng cái đất Trà Vinh nầy cũng tự mình sản sinh ra rất nhiều người nổi tiếng đó nhe bà con. Như nhạc sĩ Trúc Phương, tên thật là Nguyễn Thiên Lộc, sanh năm 1932, tại Mỹ Hòa, Cầu Ngang, Trà Vinh.
Đằng sau đôi mắt kiếng cận thị dày cui, nặng độ, Trúc Phương rất tài hoa với điệu Bolero như: Đò chiều, Nửa đêm ngoài phố, Tàu đêm năm cũ, Mưa nửa đêm, Ai cho tôi tình yêu… Nhưng tui khoái nhứt là bài Thói đời mà mỗi lần ngà ngà, tui thường rên ư ử, đến nỗi em yêu tui phải tán thưởng nhiệt liệt.
Rồi sau 75, kiếp con tằm không được phép nhả tơ, buồn quá, tâm bệnh… rồi lâm bệnh… nên đời Trúc Phương khá ngắn ngủi! Trúc Phương đã đi chuyến đò chiều cuối cùng vào miền vĩnh quyết, đêm 20 Tháng Chín, năm 1995.
Đó là tân nhạc, bên cổ nhạc, đất Trà Vinh cũng sản sinh ra hai nhân vật kiệt xuất.
Thập niên 1940, cô Ba Trà Vinh rất nổi tiếng trong làng “dĩa đá”, thời gian này các hãng dĩa âm nhạc Việt Nam mới ra đời, ghi âm và phát hành các giọng ca trên “dĩa đá” màu đen, phải ‘còm măng’ ở tận bên Tây (Dĩa nhựa mới có từ thập niên 1960 trở về sau).
Trong dĩa vọng cổ ‘Dẫu có xa nhau rồi’, giọng ca mới, Cô Ba Trà Vinh này có âm vực rộng, làn hơi đầy đặn, rõ chữ tròn vành, lúc nỉ non ai oán, khi thác dậy sóng trào… hòa cùng tiếng đờn của Năm Cơ (đàn kìm), Bảy Bá (đàn tranh), và Văn Vĩ (ghi ta phím lõm) để khi phát hành về đến Trà Vinh, làm xôn xao cái thị xã nhỏ bé, trầm lặng quanh năm, làm rạng rỡ quê hương Trà Vinh.
Cô Ba Trà Vinh lừng lẫy bên cạnh Cô Ba Bến Tre, Cô Năm Cần Thơ, cô Năm Sa Đéc… và… ông Út Trà Ôn. Chắc bà con mình, hồi xưa, từng nghe đài Pháp Á vẫn còn nhớ. Những người nghệ sĩ tài hoa ấy, bây giờ đã đi vào cát bụi!
Và cũng không lâu lắm, nhạc sĩ Bảy Bá tức soạn giả Viễn Châu đã từ trần vào trưa mùng Một, tháng Hai, năm 2016, tại Sài Gòn, hưởng thọ 92 tuổi.
Viễn Châu tên thật là Huỳnh Trí Bá, sanh năm 1924, tại Đôn Châu, Trà Cú, Trà Vinh. Con thứ Bảy nên thường được gọi là Bảy Bá. 19 tuổi, ông vác cây đờn tranh lên Sài Gòn lập nghiệp. Bảy Bá xa mãi Đôn Châu nên lấy bút hiệu là Viễn Châu.
Những bài vọng cổ nổi tiếng đã từng được thâu dĩa của Viễn Châu là: “Người đánh đàn trên Bắc Mỹ Thuận, Gánh nước đêm trăng, Tình anh bán chiếu, Võ Đông Sơ – Bạch Thu Hà”… v.v…
Xa quê Đôn Châu, Viễn Châu nhớ nhà quá xá… Nhớ em yêu nên xúc cảm nhiều, bài ‘Gánh nước đêm trăng’ của ông thiệt là hết ý!
“…Gìn lòng hai chữ ngỡi nhân, yêu ai yêu chỉ một lần mà thôi. Em cười em bảo với tôi, thề có đất trời em không phụ anh đâu…”
“…Quê người dãi nắng dầm mưa. làm sao quên kẻ sớm trưa đợi chờ?
Đêm nay vầng trăng khuya. Như mơ màng lẻ bóng. Bên giếng xưa bơ vơ. Mình tôi thẫn thờ trông ngóng. Ai nỡ quên câu thề ngày nào? Đành sang ngang giữa ngày ly cách. Tôi quay về lòng vương vấn tơ sầu…”
Thưa về Trà Vinh, vùng đất thương mến thương, tui nhớ Cô Ba Trà Vinh, nhớ ông thầy đờn Bảy Bá với ‘Gánh nước đêm trăng’. Nhớ đủ thứ, những hồi ức êm đềm của ngày tháng cũ.
Cải lương trong nước giờ đang giãy giãy… chết! Nhưng ‘Gánh nước đêm trăng’ vẫn còn là đêm trăng đi gánh nước ở Đôn Châu, Trà Cú, Trà Vinh. Vì gánh nước là phụ; mà hẹn hò với anh là chính! Trao cho anh chiếc khăn tay; rồi tiện chưn quất anh một đá! Đau quá xá! Hỡi người con gái Trà Vinh!
Tui nhớ Trúc Phương, nhớ thời giày sô áo trận.
Tui nhớ Trả Vinh, nhớ những ngày vượt biển.
Mà nói tới Trà Vinh, cha, tui cũng có nhiều kỷ niệm lắm nha bà con.
Nhớ gần Tết năm 1989, khi các nước vùng Đông Nam Á như Thái Lan, Mã Lai, Nam Dương hăm he sẽ đóng cửa Trại tị nạn vào Tháng Tư, theo lời xúi biểu của thằng em đang ở Adelaide, Nam Úc, tui vội vã xuống thuyền dong ra biển mà không kịp ăn Tết với vợ con. Chiều 28 Âm lịch nè, đúng 33 năm về trước, bãi đáp ở Lò đường, Kinh Ngang, Mỏ Cày, Bến Tre, cái máy Ray 6 ù ù ra biển. Tài công sợ chạy gần bờ, du kích bắn sảng, nên cứ giữa dòng mà bường tới. Nước ròng, sát cửa biển có cái cồn cát, lé đé mặt nước. Trời tối hù ai thấy, thuyền lủi vô cái ịch, mắc kẹt sình, hết nhúc nhích, phải chờ nước lớn. Tui ló cái bản mặt của mình lên khoang, vừa nhìn mấy đứa nhỏ dân địa phương, trần truồng, mặt mày lấm lem bùn đất, đi bắt sò, bắt hến trên cồn, vừa hút thuốc nhìn trời hiu quạnh…
Chắc xuân nầy anh hông về! Thôi phần số tới đâu hay tới đó… Cá chui vô rọ, chỉ biết chờ chiếc vỏ lãi của bọn công an biên phòng ra xúc về, nhốt Khám Lớn Vĩnh Bình. Nhưng may thay cha con nó mắc lo ăn Tết, bận nhậu nên hổng có đứa nào rảnh mà đi ruồng bắt đám vượt biên. Mười hai tiếng sau, chiều tàn, đêm bủa lưới, bóng tối lan tỏa mặt sông đầy, nước lên, thuyền ra hàng đáy ngoài cửa biển, trái giờ, ngược gió. Sóng nó đánh đùng đùng. Thôi chạy trở vô!
Chín giờ đêm, tui nhảy cái tùm xuống bến sông, xã Mỹ Long, Cầu Ngang bì bõm, nước ngang cần cổ, chòi chòi leo lên bờ, rượt theo một em vợ xuân thì của thằng tài công về nhà em là quán cà phê trong xã trốn…
Quần áo ướt nhẹp, em giấu tui trong cái mùng của em, sao mà ấm quá trời! Be he!
Rạng sáng sớm hôm sau, em đưa tui bằng xe Honda ôm ra bờ rẫy, đất giồng, cách bến xe chừng hai, ba cây số, để tui đón xe về Sài Gòn. Sau khi gom cả trăm ngàn đồng tiền dằn túi, tui đền ơn em. Em cười hí hí, mà rằng: “Đi chuyến sau… Xuống tìm em… để em lo…! Đừng có thối chí nhe anh hai! Có người đi tới chục lần mới được. Anh hai mới có năm, ba lần mà nhằm nhò gì… Lần tới lại đi với em… nhe! Em chờ!”
33 năm! Giờ người xưa của tui chắc đã thành bà Ngoại… Xin hẹn Ngoại Trà Vinh kiếp sau nhe!
Đoàn Xuân Thu.
Melbourne.
No comments:
Post a Comment