KÝ ỨC TUỔI THƠ CỦA TUI...(tiếp theo)

_______________

Hà Mỹ Nhan

LẠI ĐỔI CHỖ Ở

Khi tui được 5 tuổi thì ba tui đổi lên Kiên Lương ( là một huyện của tỉnh Kiên Giang). Lúc ở Rạch Sỏi má tui sanh thằng Tuấn ( tên khai sanh là Hà Thanh Phong ).  Con Linh được bà ngoại đưa về Rạch Giá cho bà nội tui nuôi. Bà ngoại về lại  Sài Gòn rồi sau đó lên Định Quán  ở. Còn tui theo má lên Kiên Lương để giữ thằng Tuấn. Ta nói, số tui mần vú em mờ.. Nói dị chớ thiệt ra chị hai , anh ba và chị tư  tui đi học,tui chưa đi học nên phải giữ em. 

     Ấn tượng đầu tiên tui tới Kiên Lương là một cái gì vô cùng xa lạ . Lúc này tui đã lớn khôn hơn một chút nên nhận thức lẫn quan sát rõ ràng hơn rồi. Trước mắt tui là 2 dãy nhà lá chạy dài được chia ra chừng chục căn. Thì ra đó là 2 dãy nhà dành cho gia đình cảnh sát ở. Ngoài vài căn nhà trống vì chủ trước đã đổi đi thì nhà nào cũng có người. Phía sau dãy nhà là con  sông chạy dài xa tít hông biết tới đâu. Sau này tui mới biết nó chảy từ Rạch Gia tới Hà Tiên và rẽ đi vô số ngã lên Long Xuyên, Châu Đốc. Gọi là sông  theo người địa phương chớ thật ra nó là một con kinh đào từ thời quảnh tẹt nào á..! Bên này sông dòm qua bên kia sông chỉ thấy toàn một màu xanh của lùm bụi mịt mờ.. trong trí tưởng tượng non nớt của tui phía bên kia sông nhuốm một màu kỳ bí lắm..

      Điều mà đến bây giờ tôi vẫn nhớ như in và vô cùng yêu thích là cái bờ sỏi chạy dài phía trước 2 dãy nhà. Con đường lộ nhựa trên cao, rồi bờ sỏi chạy thoai thỏai xuống sân mỗi nhà đẹp như cổ tích. Tới bây giờ mỗi khi nhớ  tới cái bờ sỏi ấy tui nghe  như tiếng lạo xạo theo mỗi bước chưn và nỗi nhớ thuơng rưng rức làm tui trào nước mắt..!  Tui không hiểu sao 1 đứa bé 5 tuổi như tui lại có sự rung động bằng cả con tim trước bờ sỏi trắng lóa mắt miên man chạy dài qua mỗi ngõ nhà như vậy nữa.!. Mới biết ấn tượng đầu tiên rất khó phai mờ theo năm tháng và sẽ theo ta đến suốt cuộc đời !.. Sau này lớn lên đi bất cứ nơi nào có sỏi là lòng tui  trào lên niềm cảm xúc và bần thần thuơng nhớ..

    Ấn tượng thứ hai cũng làm tui vừa ngạc nhiên vừa tò mò. Đó  đám khói bốc lên lãng vãng  phía đối diện bên kia đường. Ba má tui đã ổn định sắp xếp nhà cửa xong xuôi ( Thiệt ra cũng chỉ có cái rương đồ của ba tui, mấy bị quần áo của mấy má con và bao nồi niu xoong chảo.) 

   Ngày hôm sau là thứ bảy, sau khi cả nhà tui ăn cơm chiều xong cũng khoảng 5 giờ. Nắng vẫn trải vàng trên bờ sỏi, tui thấy  ba má tui và những gia đình khác cầm mấy bao tải băng qua bên kia đường có vẻ hăng hái lắm. Tui  chạy theo níu ống quần ba hỏi:

   - Ba, ba.. đi đâu dị ba?

   - Bên kia là dãy nhà lính bị cháy . Họ bỏ đi hết rồi,ba má qua bển lượm củi về chụm. Ba tui vừa đi vừa trả lời.

    - Cho con theo dí.

    - Thôi, con nít qua đó chi .. ở nhà coi em.

     - Chị Hai coi em rồi.. cho con theo đi ba! Tui nan nỉ. ( Chị hai tui lúc ấy đã 12 tuổi đang nghỉ hè nên lên chơi)

 Ba ngồi thụp xuống nói: 

    -Thôi leo lên lưng ba cõng qua bển. ( Trong 8 đứa con gái tui giống má nhứt nên ba cưng chìu tui lắm.)

Một quang cảnh điêu tàn đổ nát hiện ra trước mắt tui. Trận hỏa hoạn hầu như đã thiêu rụi mọi thứ. Chỉ còn sót lại những thân rui mè cột kèo cháy nham nhở còn bốc khói. Mùi gỗ thông bị cháy nồng nồng lan đầy trong không khí. Nó mạnh mẽ đến nỗi sau này khi nghe mùi củi thông là tui liên tưởng ngay đến đám cháy đó.

      Mọi người ai nấy lôi ra rất nhiều thanh gỗ vụn, ngổn ngang... má tui nhanh nhẹn phát hiện  hai thùng đạn đại liên bằng cây thông còn nguyên vẹn nằm trong đống đổ nát, vậy là nó được má đem dìa làm thùng đựng quần áo và thùng kia biến thành cái tủ đựng đồ ăn. Ai lôi được cái gì thì chất thành 1 đống riêng, có sức thì kiếm nhiều, yếu hơn thì kiếm ít nhưng hầu nhưng không ai tranh giành nhau cả. Có người thấy người khác nhặt nhạnh ít quá còn phụ lôi tiếp dùm họ nữa. Bây giờ nghĩ lại mới thấy lối sống và văn hóa ngày xưa khác bây giờ nhiều quá. Họ sống vì tình làng nghĩa xóm, giúp đỡ nhau và đặc biệt là không ích kỷ hẹp hòi vì tư lợi cá nhân như bây giờ. Xã hội miền Nam ngày ấy ngoài nền giáo dục tuyệt vời còn có nền tảng đạo lý của ông bà cha mẹ để lại đã tạo nên những con người chân chất chánh gốc miền Tây làm cho chúng ta nhớ đến mà hãnh diện.

    Trời đã nhá nhem tối, đống củi của nhà nào thì nhà ấy từ từ đem dìa. Tui cũng góp phần lộn xộn chạy lăng xăng lượm những cây gỗ nhỏ bằng bắp tay, cố lôi chúng xềnh xệch về đống củi nhà mình. Mấy đứa nhỏ khác cũng đâu có thua,  tụi nó vừa kéo vừa giỡn và cười ré lên. Tui là dân mới tới  có 1  ngày nên hông quen ai ráo trọi đành nín thinh mà mần. Đống củi nhà tui đã cao ngùn ngụn, ba nói với má: 

    -Thôi , tối rồi,  dìa má Mỹ Lệ. Để con nó chờ ở nhà. 

 Thế là thêm cái màn lôi củi qua lộ đem dìa nhà. Đèn đường đã lên vàng ệch con lộ và nhờ dị mọi người đỡ khổ . Buổi tối ở huyện lỵ vắng xe qua lại cũng dễ dàng cho đám hôi củi này. Âm thanh kéo củi rè rè vang động cả xóm. Tui cũng tiếp ba má kéo mấy cây củi nhỏ dìa. Phải đi rất nhiều bận mà chỉ đem dìa được phân nửa.  

    - Thôi, để đó đi, mơi chủ nhựt tui nghỉ , để tui kéo về. Má Mỹ Lệ dẫn con Nhan đi tắm cho sạch sẽ, dòm coi , mặt mày nó lem luốt y như hề kìa.. ba tui vừa nói vừa cười . 

  Tắm rửa xong má ngồi trên giường cho thằng Tuấn bú. Ba giăng cái võng lên 2 cây cột vừa nằm đưa cót két vừa coi báo.  Má cho thàng Tuấn bú rồi để nó nằm chơi rồi sau bếp lụi hụi một hồi  bưng lên nồi chè đậu xanh hột vịt thơm lừng ( Ba tui rất thích đồ ngọt). Chị hai chạy xuống bếp lấy ra 4 cái chén để lên mâm nhỏ. Má múc chè ra chén,  rồi cả nhà tui quây quần ăn chè bên cái bàn dã chiến ba tui vừa đóng hồi trưa. Ngoài sông tạt vô những luồng gió mạnh thiệt là mát mẻ. Hạnh phúc đơn giản mà ấm cúng làm sao..!!

   Những ngày tháng ở Kiên Lương đã để lại cho tui rất nhiều kỷ niệm khó quên . Một đứa nhỏ 5 tuổi di chuyển hết nơi này đến nơi khác đã tự thích ứng với hoàn cảnh cho phù hợp không phải dễ. Tuy nhiên đối với tui có lẽ điều đó đã tạo ra tính cách mạnh mẽ đầy nghị lực cho tui và dễ dàng thích nghi mọi hoàn cảnh sau này.

THẰNG TUẤN

    Từ khi lên Kiên Lương má tui không còn buôn bán nữa mà chỉ làm công việc đi chợ nấu cơm và chăm sóc con cái. Mỗi tuần 6 ngày ba tui đi làm ở nhà máy xi măng Kiên Lương. Đó là nhà máy của người Pháp đầu tư với chính phủ thời đó và là nhà máy xi măng đầu tiên ở Miền Nam. Vì vậy mà có nhiều biệt thự dành cho những kỹ sư người Pháp ở. Những biệt thự sang trọng và nằm tách biệt với khu  nhà dân cũng bằng một bờ sỏi trắng và chạy dài vô sân biệt thự..  Dần dần tui cũng làm quen dí mấy đứa nhóc trạc bằng tuổi tui. Nhà tui ở đầu dãy , kế đó là nhà bác Ba Thiện, bác 6 Lương, bác 5 Trọng  ... cuối cùng là nhà bác 7 Nghi.. tui chơi thân với con Bé ,con bác 7 Nghi. Nó lớn hơn tui 1 tuổi và rất hiền lành chậm chạp. Mỗi buổi xế trưa tui ẳm thằng Tuấn còn con Bé ẳm con Ngọc Anh em nó tha thẩn đi chơi,. Băng qua bên kia lộ là đám đất trống của những dãy nhà lính cháy. ( Sau này chỗ đó được xây lên cái chợ tên là CHỢ TRÒN, xích lên trên vài cây số có Chợ Dài vì người ta bán buôn dọc theo 2 bên lộ.)

  Tui và con Bé hay đi ngang qua đám đất trống rồi còn phải qua cái nhà thờ Thiên Chúa để tới khu biệt thự của người Pháp chơi. Nói là lợi đó chơi chớ thiệt ra 2 đứa tui na 2 đứa em đi vòng vòng bờ hàng rào sỏi cao ngang bụng tui mà ngó vô quan sát . Những ngôi Biệt thự sang trọng với dãy nhà bếp cất riêng ra phía sau như hình chữ L chớ hoj không làm bếp trong biệt thự. Từ nhà chính muốn ra bếp phải nối bằng lối đi rộng lót gạch tàu đỏ au sạch bóng. Những hàng cột xi măng màu vàng nhạt  chống đỡ mái ngói đỏ của lối đi. Ba tui nói tụi Tây không làm bếp trong nhà sợ mùi đồ ăn bám vô rèm cửa..

   Sự sang trọng quá xa lạ và choáng ngợp cặp mặt của 2 đứa bé bản địa kèm theo vô số tò mò. Xung quanh nhà rất nhiều chậu cây xanh và hoa.. nhà nào cũng có lối đi rải sỏi đẹp  lắm. Huệ đỏ được trồng dọc theo  2 bên lối đi vào hành lang  cửa chính . Tụi tui tha thẩn một hồi lâu thấy ít người , thỉnh thoảng chỉ có  vài người làm Việt Nam xuất hiện rồi mất hút trong bếp hoặc nhà kho. 

    - Ủa, nhà bự ghê mờ ít ai ở quá hé mậy? - tui hỏi con Bé. 

    - Ừ.. -nó ậm ừ,,

    -  Ừ là sao mậy ?

    - Tao đâu có biết..

Hai đứa tui na 2 nhóc vô bóng  gốc cây bàng mát rượi ngồi nghỉ mệt. Góc bàng cạnh bờ sỏi thiệt là ích lợi cho tụi tui. Tui lượm mấy lá bàng bự bằng cái dĩa  lót trên mặt sỏi  rổi để thằng Tuấn dí con Ngọc Anh ngồi chơi. Rảnh tay 2 đứa lượm trái bàng chín rụng rồi lấy mấy hòn sỏi thiệt lớn đập cho trái bàng bể ra  moi nhưn hột bàng màu trắng ngà ra ăn.. cái vị béo béo thấm vào lưỡi mới thú vị làm sao.,! Hai đứa nhỏ chỉ biết cầm trái bàng chín cạp thôi là cạp. Vị ngọt ngọt ,chát chát làm tụi nó nhăn mặt phun phèo phèo nhưng vẫn không ngừng cạp.

     Ăn hột bàng một lúc cũng chán, tui và con Bé bò lên mặt hàng rào sỏi chạy chơi. Bỗng tui khựng lợi vì nhìn thấy nhiều miếng bánh mì  nằm rải rác trên bờ sỏi.. tui bước tới nhè nhẹ rồi lượm miếng bánh đưa lên mũi hửi. Một mùi thơm ngồ ngộ bay vô cánh mũi rồi  lan lên óc. Tui hít thiệt mạnh cho đã rồi ngắm nó, miếng bánh mì trắng chớ không vàng nâu như bánh mì tui ăn hàng ngày và nhỏ  bàn tay của tui. Nó khô giòn và cong queo. Tự nhiên tui đưa miếng bánh mì  lên miệng cắn 1 miếng rồi nhai ngon lành. Miếng bánh giòn rụm thơm thơm và vị mằn mặn béo béo mới quyến rũ làm sao ! ( sau này ba tui nói nó béo và thơm vì họ phết bơ lên bánh mì, thì ra người Pháp họ  ném bánh mì cho chim ăn)

   - Ngon mầy ơi! Tui nói với con Bé rồi đưa cho nó một miếng . Nó cũng nhai nhon lành như tui dị á..

A lê hấp.. hai đứa tui chạy đi lượm hết sach mấy miếng bánh mì rồi bỏ vô vạt áo túm lợi vì sợ nó rớt. Rồi hai đứa vừa ẳm em dìa vừa nhai ngỏn ngoẻn ngon lành. 

  Về tới nhà cũng xế chiều,  má tui đã nấu xong cơm chiều đợi ba về ăn. Má đỡ thàng Tuấn trên tay tui cho nó bú rồi pha nước tắm cho nó. Tui rảnh tay ngồi trên cái ghế ( bằng cây thông do ba tui đóng để ngồi ăn cơm) nhai bánh mì nhóp nhép.

   - Con ăn cái gì vậy Mỹ Nhan?

    -Dạ, con ăn bánh.

    - Ai cho mà con ăn? 

     - Hổng có ai cho hết má. Con lụm á, ngon lắm má.

 Má tui đương lau mình thằng Tuấn bằng cái khăn bàn lông liền ngưng tay quay lợi dòm tui sắc lẽm: 

    - Ông mèn ơi! Sao con ăn đồ lượm mót ? Đem bỏ liền cho má! Má ra lịnh.

Tui ngạc nhiên quá , cãi má:

  - Hông phải má ơi, nó đâu có dơ, má dòm nè, trắng tươi hà...

   - Còn cãi hả , má nói bỏ là bỏ liền nhe hông. Một hồi bị đòn á! 

 Tui nước mắt lưng tròng, lần đầu tiên trong đời tui được ăn miếng bánh mì ngon lạ lùng như dị mà má hổng cho còn hăm bị đòn. Tui ngồi yên cúi mặt rớt nước mắt mà không dám khóc, tay cầm mấy miếng bánh mì tiếc đứt ruột rồi nghĩ sao hồi nãy mình hông ăn cho hết rồi hãy dìa ! 

  Vừa lúc dó ba tui đi làm về. Ba dựng xe đạp ngoài hàng ba rồi vô nhà ngồi xuống vừa cởi giầy vừa hỏi:

    - Con làm gì bị má rầy dị con gái ?

Tui òa lên khóc nức nở. Ba ôm tui lên giường để ngồi lên đùi ba rồi nói:

    - Sao mà khóc, nín đi ba thuơng!

 Má tui méc : 

   - Nó đi lượm mót bánh mì của tụi Tây ăn, tui rầy kêu nó đem bỏ mà nó oan ức dị đó , ba Mỹ Lê coi...