QUYỀN...NÓI TỤC TRONG TIẾNG VIỆT !

    

_____________

Cao Thoại Châu

     

  Tiếng Việt quá ư không đơn điệu, cả về ngữ pháp lẫn dấu giọng. Ấy là chưa kể đến nhiều trường hợp người ta được cho cả cái quyền và phải dùng cái quyền ấy để nói và viết : Quyền…Nói tục! Đúng hơn, là được dùng những tiếng dung tục trong câu bình thường mà không làm ai cau mày nheo mũi. Và đó là tu từ pháp gọi là TỶ  tức so sánh, lấy một vật có thực bất kể nó thế nào để dẫn đến một khái niệm.

      Một cô gái đang như thơ Xuân Diệu “Ít nhiều thiếu nữ buồn không nói/ Tựa của nhìn xa nghĩ ngợi gì” bỗng cơn gió lành thổi đến cho cô một chàng và hai người yêu nhau. Dĩ nhiên cô “xanh tốt” hẳn lên và mọi người xung quanh khi gặp bèn thấy cô “Tươi như hoa cứt lợn” và không khó lý giải ngay “Gái phải hơi trai như thài lài gặp cứt chó”. Lối ví von so sánh trực quan bình dân này khi nghe, đọc lên chẳng ai còn nghĩ đến cái chất thải đáng khiếp của loài chó  loài lợn nữa! Được nói tục công khai và đắc ý!

      Cũng dùng chất thải loài vật (vốn chất thải từ cơ thể là thứ bẩn) mọi người còn nghe câu trách móc ai đó “Xúi trẻ ăn cứt gà”, cũng với thứ này nhưng nếu người chủ trại nuôi gà lệnh cho người làm dọn vệ sinh chuồng trại thì ông ta sẽ phải dùng hai tiếng phân gà vì trường hợp này không có sự ví von mà chỉ còn thực tế là công việc của người kia!

       Thường “nói tục” kiểu này ban đầu là của giới bình dân sau thành của chung và có thể viết trong sách, nó hóa ra một thành ngữ vừa ngắn gọn mà lại có sức biểu đạt tốt. 

    Sống trên đời mấy ai chỉ gặp hanh thông mà không có lúc (nhiều lúc) gặp điều xui rủi, vậy nếu nghe một người ca cẩm “Đen như mõm chó” thì nếu có thể hãy nói vài lời an ủi anh ta mà đừng tưng tửng bóp trán xem mõm con chó nó màu gì! Có thể hồi này tổ trác sao đó mà anh thua bạc hoài, không thể "Giấu như mèo giấu cứt" với vợ được nữa nên mới than thở như vậy. Hoặc nghe ai trần tình lý do phải hành động chống lại một người mà lẽ ra phải trân trọng (vợ/ chồng?) thì dù mình là ai cũng nên chêm vào một câu cho có sự đồng tình hoặc an ủi “Chó cùng cắn đứt giậu" hoặc “Con giun xéo mãi cũng oằn”. Nói đi, mạnh miệng nói đi, đừng sợ người kia chửi là mình bảo họ là…chó hay giun! Nói tục thành nói…hợp pháp, tiếng Việt cho cái quyền đó mà! Nói tục trong bối cảnh một cụm từ như thế này làm cho câu ngắn gọn mà mình lại tỏ ra là…thông thái, có quan điểm quần chúng vững vàng!

       Hình như sau nói tục bằng cách…dựa vào con chó thì việc dựa vào con ngựa là khá ấn tượng. Có thể khen một ai đó rằng ông ấy mặc rất trang nhã với chiếc áo chemise, cái cà vạt “màu cứt ngựa” cho mọi người thấy sự sang trọng của ông ta. Người nghe khoái chí vì được khen ăn mặc thời trang chẳng còn chú ý gì đến chất thải của con ngựa, vả ta chỉ nói cái màu của chất thải kia thôi ! Con ngựa không chỉ cho mượn màu phân của nó, nó còn nhắc nhở sức mạnh của nó qua những cú đá hậu ai trúng dễ chết lắm. Cho nên, thấy ai có ý đụng với người quyền thế, người ta hay khuyên “Không nên mó dái ngựa” là vì sao thì ai cũng biết, không cần nói ra làm gì.

      Giờ thì nghe mấy ông thầy bảo học trò gạch chân (souligner) câu chữ nào đó nhưng thời trước thầy sẽ bảo trò gạch đít một cách bình thường ngay trong lớp. Có một người ghé tiệm tạp hóa hỏi thăm nhà bạn, được bà chủ tiệm vui vẻ chỉ cho “Đi lối này, “thẩy” dzới tôi đâu đít nhau mà”. Úy trời, thực mà quá không thực, là chỉ đâu hậu cái nhà của nhau, còn cái không thực thì của ai nấy giữ...chứ có "đâu" được một lần nào đâu!

     Mượn vật tục để diễn tả cái bình thường phải chăng vì tính hồn nhiên của người bình dân và cũng vì vật tục gần gũi, dễ hiểu, dễ nhớ và ...ai cũng có, nó lại nhiều tính gợi hình, gợi cảm hiệu quả khá  rõ trong sự truyền tải thông điệp bằng ngôn từ? Không hiểu nhiều về ngoại ngữ nên có lần tôi hỏi một cô bạn gốc Việt dạy học ở Úc về “quyền nói tục” trong tiếng bên ấy. Cũng là người còn nhớ được cái phong phú của tiếng mẹ đẻ dù xa nước trên 30 năm, cô bạn đáp “Botay.com.vn !”