Má tôi và vầng trăng ngày cũ

 _______________

HOÀNG THỊ TỐ LANG

Những ngày ở VN đêm nào tôi cũng ngồi nói chuyện với Má suốt cho đến khi Má bắt đầu thời công phu lúc 10 giờ. Ở cái tuổi 90 Má tôi vẫn còn yêu thơ như thuở nào, Má vẫn còn làm thơ, bài nào làm xong Má hay đọc cho tôi nghe, tôi nhớ hoài bài Đêm trăng buồn của Má. Tôi biết vầng trăng ngày cũ đã xa Má lâu lắm rồi. Trăng đã buồn theo đời Má từ cái ngày tháng Tư năm ấy. Từ cái ngày Ba bỏ Má mà đi. Má ngược xuôi, xuôi ngược một thân một mình nuôi đàn con dại, sống với đồng lương cô giáo $50 mỗi tháng nhỏ nhoi của tôi. Áo góa phụ choàng lên đôi vai gầy guộc của Má buồn hơn theo năm tháng, theo vận nước nổi trôi. Ngày ấy trong đêm một mình tôi hay nghe Má khe khẽ ngân nga mấy câu thơ của ai nghe mà đứt ruột:

Chẳng biết thuở nào trăng hết xanh

Sương buồn như lệ hết long lanh

Bao giờ mây biếc thôi say gió

Tôi hết vương mang một ảnh hình

Mấy câu thơ Má ngâm tôi không cầm được nước mắt. Tôi biết Má nhớ Ba. Má nhớ ngày xưa của Má. Vầng trăng xưa của Má đâu rồi.? Ôi vầng trăng xưa ai xẻ làm đôi.  Nửa in gối chiếc nửa soi dặm trường. Rồi trăng buồn hơn. Trăng lẻ loi hơn từ lúc con của Má lần lượt bỏ Má mà đi.Trong hoàn cảnh hiện tại, quê nhà không còn là nơi chốn để dung thân, những đứa con của Má như những cánh lục bình trôi dật dờ tới những bến bờ xa lạ...

Má - một người con gái quê xưa, ở thập niên 20 - 30, mà tâm hồn Má rất khác thường, không giống như những người cùng tuổi tác thế hệ của Má. Nếu nói Má thuộc cả quyển Chinh Phụ Ngâm thì dễ có mấy ai tin. Nhưng sự thực là như thế. Sau tháng 4 năm ấy Má khóc, má ôm cả chồng sách cũ đem vào ruộng nhà Ngoại chôn dấu. Má nhờ người đào hố, rồi Má bỏ xuống cái khạp lớn và chất những cuốn sách mà một thời Má yêu quí. Xong rồi Má cứ phập phồng lo. Rồi Má sợ đủ thứ. Má sợ bị xét nhà bị ghép tội cất giữ văn hòa phản động, Má lại đem lên và ngồi một mình trong đêm đốt từng trang sách mà nước mắt rưng rưng. Má bảo tôi Má sợ không thể giữ được quyển Chinh Phụ ngâm nầy và bằng mọi cách Má phải học cho thuộc để mà còn dù ở trong hoàn cảnh xấu nhứt không thể giữ được Nó, và chỉ trong thời gian ngắn Quyển Chinh Phụ Ngâm đã được cất giữ bên Má suốt đời suốt kiếp. Để rồi trong những đêm trường tĩnh mịch một mình trong đêm Má ngân nga những câu trong chinh phụ ngâm nghe thật não nùng ai oán

Chàng thì đi cõi xa mưa gió

Thiếp lại về giường cũ chiếu chăn

Đoái trông theo đã cách ngăn

Tuôn màu mây biếc trải ngần núi xanh...

Má tôi không giống như các bà Má cùng tuổi Má. Má ăn mặc rất là giản dị. Một cái áo bà ba trắng với chiếc quần đen là đủ rồi. Thế mà tâm hồn Má trẻ lắm. Chị em tôi hay đùa với nhau bằng một niềm hãnh diện khôn cùng - Má mình mà -. Vâng Má mình là thế đó. Má thích làm thơ. Má thích đọc thơ. Má thích nói chuyện thơ văn với những người trẻ tuổi. Ngày xưa lúc còn đi dạy, bạn bè tôi đến nhà hay được má làm cà phê phin cho uống và cùng Má nói chuyện thi văn. Ai nói thơ đến đâu, má nói tới đó. Má như trẻ lại trong cái thế giới thi ca của Má. Những Vũ Hoàng Chương, Nguyễn Bính và nhất là TTKH. Đó là những dòng thơ mà Má tôi yêu thích. Bài nào Má cũng nhớ, cũng thuộc không sót một câu. Tôi thích ngồi nghe Má đọc thơ. Má nói thơ. Sau 75 Má làm thơ nhiều hơn. Bài thơ một lần mà Má đến Kinh làng Thứ Bảy tìm tôi sau chuyến đi năm ấy, mới đó mà đã 35 năm.

Sóng nước mênh mông thuyền bé nhỏ

Vượt đường gian khổ đến thăm con

Từng không lớp lớp mưa rơi xuống

Thấm ướt bờ mi lệ tủi hờn

Đã bốn mươi hai năm qua. Tiếng tụng kinh của Má vẫn đều đều trong đêm trường thanh vắng. Chẳng biết câu kinh, tiếng kệ có làm cho Má tôi phôi pha chuyên ngày tháng cũ? Quên đi rồi chuyện nước non?

Ôi! Vầng trăng ngày ấy của Má đâu rồi? Có ai khâu dùm tôi lại miền ký ức xưa chở về cho Má ánh trăng của một khoảng đời yêu dấu cũ...

Hoàng thị Tố Lang